113 Στέφαν Τσβάιχ, "Το εικοσιτετράωρο μιας γυναίκας" ή "Εικοσιτέσσερις ώρες από τη ζωή μιας γυναίκας"

  

Στέφαν Τσβάιχ

μετάφραση: Γιώργος Σημηριώτης, Νίκος Σημηριώτης

 Ζαχαρόπουλος Σ. Ι., 1989

μετάφραση: Δημήτρης Δημοκίδης
επιμέλεια: Τατιάνα Λιάνη
επιμέλεια σειράς: Τατιάνα Λιάνη
Ροές, 2004

113 βιβλίο

28/6/2017

πρόταση Παντελή Τρακίδη

Αρχοντούλα Διαβάτη

Από τα λογοτεχνικά βιβλία που δεν ξεχνιούνται, τουλάχιστον η αίσθηση που άφησαν -τα διάβασα ως φοιτήτρια- ήταν η «ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ ΣΥΜΠΟΝΙΑ», που επανεκδόθηκε πρόσφατα με διαφοροποιημένο τίτλο. Αργότερα διάβασα τη «ΣΚΑΚΙΣΤΙΚΗ ΝΟΥΒΕΛΑ» (1942), το τελευταίο του έργο και πρόσφατα τον «ΜΟΝΤΑΙΝΙΟ». Η τελευταία ταινία που είδα φέτος, είχε τίτλο: «Στέφαν Τσβάιχ, αποχαιρετισμός στην Ευρώπη», σε σκηνοθεσία Μαρίας Σράντερ, βιογραφία του λογοτέχνη, βασισμένη στο βιβλίο, «Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΧΘΕΣ- ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΕΝΟΣ ΕΥΡΩΠΑΙΟΥ», εκδ. printa, όπου τίθενται επίκαιρα ερωτήματα για το αν είναι υποχρεωμένος ο καλλιτέχνης να σχολιάζει τα ιστορικοπολιτικά γεγονότα της εποχής του, αν οφείλει να πάρει θέση, ή το έργο του είναι η καλύτερη απάντηση. Ένα βιβλίο που θα ήθελα εξάλλου να διαβάσω το καλοκαίρι είναι για τον Τσβάιχ, «ΟΣΤΑΝΔΗ 1936-Το καλοκαίρι πριν απ’ το σκότος», Άγρα 2016.

ΣΤΕΦΑΝ ΤΣΒΑΙΧ: Αυστριακός, γεννημένος στη Βιέννη. Εβραίος, από πλούσια οικογένεια, σπούδασε φιλοσοφία στη Βιέννη, ένας λογοτέχνης του μεσοπολέμου, πολυμεταφρασμένος και δημοφιλής όσο κανείς. Πολυταξιδεμένος, πολύγλωσσος, καλλιεργημένος και πολυγραφότατος. Έγραψε ποιήματα, βιογραφίες, διηγήματα, νουβέλες, δοκίμια και μυθιστορήματα και έκανε μεταφράσεις, κριτικές, θεατρικά, άρθρα και μια αυτοβιογραφία*. Ειρηνιστής σε όλη του τη ζωή, τασσόμενος υπέρ της ενοποίησης της Ευρώπης. Αυτοεξόριστος από τη ναζιστική Γερμανία, κατέφυγε στην Αγγλία - στο Λονδίνο, στο Μπαθ, και αργότερα, το 1940, στις ΗΠΑ και στη Βραζιλία, στην πόλη Πετρόπολις, βόρεια του Ρίο ντε Τζανέιρο, όπου στις 23 Φεβρουαρίου 1942, αυτοκτόνησε μαζί με τη δεύτερη γυναίκα του, τη Λότε, γεμάτος τύψεις που έμεινε μακριά από μια φλεγόμενη Ευρώπη.

«ΣΤΟ ΕΙΚΟΣΙΤΕΤΡΑΩΡΟ ΜΙΑΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ», η γυναικεία αντίσταση κάμπτεται και το πάθος επικρατεί. Τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις ανατρέπονται, καθώς ο αφηγητής δέχεται την εξομολόγηση της ηλικιωμένης κυρίας, κι αυτή είναι η νουβέλα. Ένα ψυχογράφημα που είχα διαβάσει και παλιότερα και θυμάμαι μόνο την ενότητα για τα χέρια πάνω στην πράσινη τσόχα. Το βιβλίο με τον πιασάρικο τίτλο δεν ξέρω γιατί μου θύμισε βίπερ ΝΟΡΑ, μια επίδειξη δεξιοτεχνικής γραφής και γνώσης του γυναικείου ψυχισμού. Πράγματι, γνωρίζει ο συγγραφέας τον ψυχισμό της γυναίκας και η ανάλυση είναι αληθοφανέστατη. Πέραν τούτου γιατί το βρήκα κραυγαλέο και επιδεικτικό, δεν ξέρω. Πάντως η μελετήτρια* συμπεραίνει ότι «ο Τσβάιχ παρέμεινε εκτός του ακαδημαϊκού λογοτεχνικού κανόνα, αγνοήθηκε συστηματικά από τους κριτικούς και τα έργα του απορρίφθηκαν ως ξεπερασμένα ή επιφανειακά¨», παρόλη τα τελευταία χρόνια τη διεθνή αναγέννηση του έργου του, που αποστομώνει όσους το βρίσκουν εύπεπτο και ψυχαγωγικό.

Ευχαριστώ τον Παντελή που πρότεινε ένα βιβλίο του αγαπημένου μου συγγραφέα και έτσι ξαναμπήκα μέσα στο κλίμα του.

Βιολέττα Παπαδοπούλου

Αφήγηση γεμάτη ένταση, φωτιά, δύναμη. Συγκλονιστικές οι καταβυθίσεις στους χαρακτήρες των ηρώων, στα κρυμμένα πάθη τους, στο πόσο εύκολα παραμονεύει ο όλεθρος και η καταστροφή τους!

Ο Τσβάιχ φωτίζει και τις πιο σκοτεινές πλευρές της ψυχής μας και μας τις δίνει χωρίς ωραιοποιήσεις, «στο πιάτο», νιώθοντας συμπόνια και κατανόηση για την κατρακύλα των ηρώων του, θυμίζοντάς μας πως ο καθένας μας θα μπορούσε να είναι στη θέση των ηρώων του, που υποφέρουν, πεθαίνουν, σκοτώνουν, έχουν τύψεις, μετανιώνουν, πέφτουν και ξαναπέφτουν στα ίδια λάθη και τους καταδιώκουν τα ίδια αχαλίνωτα πάθη τους.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο συγγραφέας ζούσε με έναν συνεχή φόβο, ξεριζωμένος από την πατρίδα του, νιώθοντας συνεχή απομόνωση, προσπαθώντας να ξεφύγει από τον ναζισμό, γεγονότα, που του εμπνέουν ήρωες με τέτοιες ιδιοσυγκρασίες και αδιέξοδα.