ΕΡΤ και ΕΡΤ3 - Δεν άνθησαν ματαίως τόσα θαύματα: «Ο ένοικος»

ΟΙ ΕΧΘΡΙΚΕΣ ΜΕΓΑΛΟΥΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΚΟ

ΣΤΟΝ ΣΥΝΤΑΡΑΚΤΙΚΟ «ΕΝΟΙΚΟ»

ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΡΤ-3

2/3/2015, ώρα 21:00

cine ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ,  Εθνικής Αμύνης 1

«Ο ένοικος»

του Ρόμαν Πολάνσκι

Το πρωτότυπο αφιέρωμα της Ταινιοθήκης της ΕΡΤ-3 Ταυτότητες, ρόλοι, σχέσεις εξουσίας συνεχίζεται τη Δευτέρα 2 Μαρτίου στις 21:00 στον Αλέξανδρο με ελεύθερη πάντα είσοδο  με το αριστούργημα Ο ένοικος ( Le locataire, Γαλλία, έγχρωμο, 1976, διάρκεια 122΄) του Ρόμαν Πολάνσκι, που επίσης τιμάται για τα 60 χρόνια της παρουσίας του στο σινεμά από το 1955.

Η εκδήλωση γίνεται με την ευγενική παροχή της αίθουσας από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας- Κέντρο Πολιτισμού και με τη συνδιοργάνωση και καλλιτεχνική επιμέλεια του ΚΕΜΕΣ.   

Το φιλμ προλογίζει ο Αλέξης Ν. Δερμεντζόγλου, ενώ στο τέλος της προβολής θα ακολουθήσει μακρά συζήτηση με τους θεατές στα πλαίσια ενός άτυπου λαϊκού πανεπιστημίου για τον κινηματογράφο. Στο κοινό θα διανεμηθεί έντυπη ανάλυση του Αντώνη Μοσχοβάκη από την «Αυγή».

Σε σενάριο διασκευή ενός μυθιστορήματος, πρωταγωνιστεί ο ίδιος ο Πολάνσκι στον 38^ο ρόλο της καριέρας του. Δίπλα του οι Ιζαμπέλ Αντζανί, Μέλβιν Ντάγκλας, Λίλα

Κεντρόβα, Σέλεϊ Γουίντερς.

Στο Παρίσι ένας ασήμαντος υπάλληλος νοικιάζει το διαμέρισμα μιας ομοφυλόφιλης που αυτοκτόνησε. Βαθμιαία θα επηρεαστεί και θα ταυτιστεί μ’ αυτήν, με τραγικό τέλος.

Ο Πολάνσκι αναπτύσσει τη γνωστή, πεσιμιστική προβληματική του για την επικράτηση του κακού και ανατρέπει τα στερεότυπα των ταινιών τρόμου και αγωνίας. Ουσιαστικά, πέσω από μια πικρή ιστορία αναφέρεται στον καθημερινό ρατσισμό και την έχθρα και μοναξιά των μεγαλουπόλεων.  Υψηλές κατασκευαστικές αξίες, λειτουργική φωτογραφία σε μια κορυφαία ταινία του `70.

Η ανάλυση που θα διανεμηθεί είναι η ακόλουθη:

«Ύστερα από το φιλμ-νουάρ (Τσάιναταουν) , ο Πολάνσκι περνά στο «γκραν γκινιόλ», που το χειρίζεται κι αυτό με την ίδια τεχνική ακρίβεια, φροντίδα στη λεπτομέρεια, σκηνοθετική επιδεξιότητα όπως κι εκείνο. Δεν είναι, ωστόσο, και πάλι ο σκοπός του να κάνει επίδειξη ικανοτήτων, αλλά να χρησιμοποιήσει κι αυτό το είδος σαν μέσο για να εκφράσει τα αισθήματα (τους εφιάλτες του) και τις ιδέες του.

Γι’ αυτό, όσοι πηγαίνουν με την ιδέα πως θα δουν μια ταινία αγωνίας και τρόμου (αν είναι λίγο απαιτητικοί), σίγουρα θα απογοητευτούν. Τα εφέ είναι πάρα πολύ εξωτερικά (παραμορφωτικοί φακοί), λήψεις από χαμηλά, σκληροί φωτισμοί, πρόσωπα φιγούρες με υπερτονισμένο το χαρακτήρα τους.

 Η υπόθεση σχηματική, οι καταστάσεις μαντεύονται απ’ τα πριν: Ένας συνεσταλμένος υπαλληλάκος νοικιάζει το δωμάτιο μιας ομοφυλόφιλης που αυτοκτόνησε πέφτοντας απ’ το παράθυρο. Θα ταυτιστεί βαθμιαία μ’ εκείνην και θα έχει τον ίδιο μ’ αυτήν θάνατο.

Αλλά το έργο διαβάζεται σ’ ένα δεύτερο επίπεδο κάτω από τη συμβατική επιφάνειά του. Κι ο τρόμος δε βρίσκεται τόσο στα απειλητικά πρόσωπα, στα αίματα και στις παρατεταμένες κραυγές όσο σ’ εκείνο που εκφράζουν. Όλο αυτό το παραλλαγμένο σχήμα γίνεται υπερρεαλιστική έκφραση της δολοφονικής στο ενδόμυχο βάθος της κοινωνίας μιας μεγαλούπολης που, με τον έμφυτο ρατσισμό της προς κάθε κατεύθυνση, καταδικάζει στην εξουθένωση και τον αφανισμό κάθε άτομο που δεν είναι καθ’ ομοίωσίν της, είτε στο χρώμα του  δέρματος είτε στην εθνικότητα είτε στις αντιλήψεις είτε στα βίτσια είτε στις συνήθειες.

Ο Πολάνσκι, που είναι Εβραίος και μετανάστης (για χρόνια στην Αμερική), έχει ζήσει αυτές τις καταστάσεις και το έργο τον εκφράζει βαθύτερα. Γι’ αυτό το λόγο, άλλωστε, έχει αναλάβει να υποδυθεί με εξαίρετη επιδεξιότητα το κεντρικό πρόσωπο. Η ταύτισή του με μια γυναίκα, η μεταμφίεση και το μακιγιάζ δε σημαίνουν κανένα ιδιαίτερο βίτσιο αυτού του προσώπου. Ως καλλιτέχνης ο Πολάνσκι μπορεί να ταυτίζεται με ένα γυναικείο πρόσωπο, θυμίζοντας εδώ τη γυναίκα του (Σάρον Τέιτ) που ο άγριος θάνατός της έχει βαθύτερη αιτία τη βίαιη έκφανση του άτεγκτα καταπιεστικού χαρακτήρα της αμερικανικής κοινωνίας παρόμοιου με εκείνη των μεσαίων στρωμάτων της γαλλικής πρωτεύουσας. Κι ο ήρωας του έργου του πετά σαν πρόκληση το θάνατό του κατά πρόσωπο σ’ αυτόν τον αυτάρεσκο κι ανυποψίαστο δολοφονικό κόσμο».

ΔΕΚΑ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΧΑΣΕΤΕ ΤΟΝ «ΕΝΟΙΚΟ»

Εξάλλου, δέκα λόγοι για να μην χάσετε τον «Ένοικο» είναι οι ακόλουθοι:

1.    Για να διαπιστώσετε πως ο Ρόμαν Πολάνσκι είναι εξίσου σπουδαίος ηθοποιός εκτός από σκηνοθέτης.

2.    Για μια εκπληκτική φωτογραφία που αποδίδει απόλυτα το κλίμα της ταινίας.

3.    Για τον ιδιοφυή τρόπο που τα στερεότυπα του φανταστικού και των ταινιών τρόμου μεταλλάσσονται σε κοινωνική σήμανση.

4.    Για τον παντοτινό πεσιμισμό του δημιουργού σχετικά με την επικράτηση του κακού

5.    Για τη συνεχή καταγγελία του καθημερινού φασισμού

6.    Για τα κοινωνικά στερεότυπα που μ’ αυτά χαρακτηρίζονται ως οι διαφορετικοί .

7.    Για το εκπληκτικό  φινάλε που λειτουργεί ως σειρήνα αφύπνισης.

8.    Για τις κινήσεις της κάμερα, υπνωτικές, περίτεχνες, που σε παρασύρουν στο αλλού.

9.    Γιατί όλοι οι άλλοι ρόλοι είναι απόλυτα πειστικοί.

10.  Για την καταγγελία της εχθρότητας και του απρόσωπου των μεγαλουπόλεων

Υ.Γ. Η επόμενη ταινία στο ίδιο αφιέρωμα, 60 χρόνια από τότε που γυρίστηκε, θα είναι το διακεκριμένο καλτ φιλμ- νουάρ του Τζότζεφ Λόουζι Αριστοκράτες του εγκλήματος (The big combo, 1955).