Η λέξη του μήνα: Σινεμά 7.6

Σε προβολή της Ταινιοθήκης Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο του αφιερώματος Ο ανατρεπτικός Ζαν-Λυκ Γκοντάρ, είδα το περασμένο Σάββατο την Περιφρόνηση (1963), μια ταινία έντονα αυτοαναφορική, που μας «μιλάει» για το σινεμά ήδη από τους τίτλους της. Ο θεατής γίνεται άμεσα σινέ-νοχος παρακολουθώντας την κινηματογράφηση μιας σκηνής με travelling, ενώ ακούγονται οι συντελεστές της ταινίας δια στόματος Γκοντάρ, του ίδιου του σκηνοθέτη, ο οποίος βρίσκεται εκτός κάδρου. Η κάμερα, σε πλάγια όψη, κινούμενη πάνω σε ράγες ολοένα πλησιάζει. Ο Γκοντάρ διαβάζει την φράση του Αντρέ Μπαζέν*: «Το σινεμά υποκαθιστά για το βλέμμα μας έναν κόσμο περισσότερο σύμφωνο με τις επιθυμίες μας», και η κάμερα, πριν βγει κι αυτή απ' το κάδρο, στρέφεται προς τα εμπρός και μας «κοιτάζει» αφ’ υψηλού. Για λίγο μόνο, μέχρι να ακολουθήσει η πρώτη σκηνή με τα οπίσθια της ολόγυμνης  Μπριζίτ Μπαρντό σε πρώτο πλάνο. 

Αυτή είναι και για εμένα η δύναμη του σινεμά, το σμίξιμο επιθυμίας και πραγματικότητας. Μια δύναμη, βέβαια, που το καθιστά ευάλωτο στις βουλιμικές ορέξεις των επιχειρηματιών του χώρου του θεάματος, με αποτέλεσμα ο δημιουργός (auteur) να ταλαντεύεται μεταξύ εμπορικότητας και καλλιτεχνικής έκφρασης, σταδιακά ξεπουλώντας τον εαυτό του, χάνοντας την αξιοπρέπεια του και την επιθυμία που τον κινεί. 

"IL CINEMA E UN' INVENZIONE SENZA AVVENIRE"
πηγή: http://abbracciepopcorn.blogspot.gr

Πόσο ειρωνικά, μα και πόσο εύστοχα, σχολιάζει ο Γκοντάρ το θέμα της ευθύνης του καλλιτέχνη, στο στιγμιότυπο που απεικονίζεται στην παραπάνω φωτογραφία! Παρακολουθούμε μέσα σε μια αίθουσα προβολής τον άξεστο χολιγουντιανό παράγωγο που προσπαθεί να μετατρέψει την Οδύσσεια του Ομήρου σε σόου, να υπογράφει πάνω στην πλάτη της γραμματέως-μεταφράστριας του και μπροστά στον Φριτς Λανγκ, εμβληματική μορφή του κινηματογράφου, την επιταγή πρόσληψης του κεντρικού ήρωα – σεναριογράφου που καλείται να συμβάλλει με την πένα του στην εμπορευματική οπτικοποίηση του έπους. Κάτω από την οθόνη προβολής διακρίνουμε γραμμένη ευδιάκριτα την φράση τoυ Λουί Λυμιέρ: «Ο κινηματογράφος είναι μια εφεύρεση χωρίς μέλλον». Τα συμπεράσματα δικά μας·  και ο σινε-μάς, δικός μας κι αυτός.

Χριστίνα Βουμβουράκη

* Θεωρητικός του κινηματογράφου, αρχισυντάκτης του επιδραστικού γαλλικού περιοδικού Cahiers du Cinema, στο οποίο έγραφε ως κριτικός κινηματογράφου και ο Γκοντάρ.  

** Οι Ωγκύστ και  Λουί Λυμιέρ, θεωρούνται εφευρέτες του κινηματογράφου και είναι αυτοί που πραγματοποίησαν στο Παρίσι.την πρώτη, επί πληρωμή, προβολή ταινίας, 

κάνε εδώ κλικ για να διαβάσεις τι είναι η "λέξη του μήνα"