76 Βιβλίο - Αντρέ Ζιντ, "Οι κιβδηλοποιοί" (5ος χρόνος)

André Gide, Οι κιβδηλοποιοί

μετάφραση: Ανδρέας Παππάς
Εκδόσεις Πόλις, 2014

Βιβλίο: 76ο

16-9-2015

Πρόταση του Γιώργου Καλιεντζίδη

Αρχοντούλα Διαβάτη

Eίχα διαβάσει φοιτήτρια τον ΑΝΗΘΙΚΟΛΟΓΟ, την ΠΟΙΜΕΝΙΚΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ και τη ΣΤΕΝΗ ΠΥΛΗ, σε μετάφραση, και θυμάμαι ότι βρήκα εκεί τον αγώνα για αυτογνωσία και έναν αέρα ανταρσίας και ασθησιασμού που με απελευθέρωνε από τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις των ημερών μου. Είχα αγοράσει ένα αντίτυπο στα Γαλλικά -les faux- monnayeurs (Οι παραχαράκτες), δεν το άρχισα ποτέ, έτσι κι αλλιώς με ενοχλούσε να κοιτάω το λεξικό κάθε τόσο και με ενοχλούσε ακόμα περισσότερο να προσπερνάω ακατανόητες λέξεις και προτάσεις ολόκληρες -πράγμα που οφείλεις να κάνεις όταν εμπλακείς στα θέματα της ανάγνωσης από το πρωτότυπο.

Το καλοκαίρι άρχισα και τέλειωσα τους ΚΙΒΔΗΛΟΠΟΙΟΥΣ για τις ανάγκες της Λέσχης,  με ενδιαφέρον, αλλά για άλλους λόγους τώρα. Η Αυτοβιογραφικότητα –ημερολόγια, γράμματα, μονόλογοι-  και η οργάνωση της δομής, η πολυφωνικότητα και ο εγκιβωτισμός ενός μυθιστορήματος μέσα στο μυθιστόρημα ( mise en abyme), οι αφηγηματικές τεχνικές δηλαδή που τις βλέπω ήδη σε ένα σωρό σύγχρονα βιβλία που διαβάζω καιρό τώρα, αυτά με ενδιέφεραν, καθώς επηρέασε πολλούς συγχρόνους του αλλά και νεότερους λογοτέχνες, τον Β.Βασιλικό, τον Γ. Σεφέρη, τον Σ.Ξεφλούδα, τον Γ.Θεοτοκά , τον Σεφέρη αλλά και τον Σ.Τσίρκα και τον Γ. Πάνου . Ήδη, δηλαδή, ένα μεγάλο μέρος λογοτεχνών είχαν αφομοιώσει αυτές τις τεχνικές του ΖΙΝΤ, πρόδρομου εξάλλου και του νουβό ρομάν, και τις πέρασαν αυτούσιες στο έργο τους.  Όπως σήμερα βλέπουμε στις παλιές ταινίες του Χίτσκοκ εν σπέρματι όλες τις μοντέρνες αφηγηματικές τεχνικές του σημερινού νουάρ, την ίδια αίσθηση -κατ’αναλογίαν-  μου άφησε η σημερινή ανάγνωση των ΚΙΒΔΗΛΟΠΟΙΩΝ.

Ο νεαρός ήρωας Μπερνάρ φεύγει από το σπίτι σε αναζήτηση της εσωτερικής ελευθερίας και της αυθεντικότητας. Όπως και οι φίλοι του Εντουάρ και Ολιβιέ, ομοφυλόφιλοι όλοι, καταφέρνει να αυτοπραγματωθεί, να γίνει αυτό που είναι. Οι γυναίκες ηρωίδες δεν τα καταφέρνουν το ίδιο καλά.Το δίπολο αυθεντικότητα-παραχάραξη διερευνά, αναστοχάζεται  και κατατροπώνει το γάμο και την οικογένεια, τις σχέσεις και τις ιδέες, την τέχνη. Δεν είναι ο ρεαλισμός και η αντικειμενικότητα που ενδιαφέρουν τον συγγραφέα και την περσόνα του, τον ΕΝΤΟΥΑΡ, αλλά κυρίως πώς όλα τα συγκαιρινά τους βιώματα θα γίνουν λογοτεχνία!

Ντίνα Παπαδοπούλου

Ένα βιβλίο πολυθεματικό και πολυπρόσωπο. Όλα τα είδη των ανθρώπων υπάρχουν, και πολλές φορές οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, οι αντίθετες προσωπικότητες. Μας μιλά για τις ενδοοικογενειακές σχέσεις, για την ομοφυλοφιλία (Ολιβιέ-Εδουάρδος, ντε Πασαβάν), τη θρησκεία, τη λογοτεχνία, την κιβδηλεία, το αληθινό και το ψεύτικο στη ζωή μας.

Εκτυλίσσεται στο πρώτο τέταρτο του 20ου αιώνα κάτω από συνθήκες διαφορετικές με την σύγχρονη εποχή. Αν και πολλοί το θεωρούν επίκαιρο, δεν θα το έλεγα. Και μόνον οι συμπεριφορές των ηρώων με την υπερβολική για σήμερα ευγένεια και ευαισθησία κάνουν την διαφορά. Βέβαια, πάντα υπάρχουν τα διαχρονικά θέματα,  προβλήματα και συμπεριφορές, όπως: η προσπάθεια να ξεχωρίσουμε το αληθινό από το ψεύτικο, η σύγκρουση των γενεών, τα θρησκευτικά και ηθικά προβλήματα κ.ά. Και τότε και τώρα υπάρχει η βία η ψυχολογική και σωματική, η κλοπή και το ψέμα.

Με συγκλόνισε η διήγηση της Λαίδης Γκρίφιθ. Η εικόνα του πλοίου που βυθίζεται, οι βάρκες και αυτοί που προσπαθούν ν’ανέβουν και τα κομμένα χέρια( συζήτηση Βενσάν –Λαίδη Γρίφιθ). «Κατάλαβα πως είχα αφήσει την καρδιά μου, ένα μέρος του εαυτού μου, να βουλιάξει με τη Βουργουνδία, πως ενός  πλήθους ευγενικών και λεπτών αισθημάτων θα έκοβα στο εξής τα δάχτυλα και τα χέρια για να τα εμποδίσω να ανέβουν μην κάνουν και βουλιάξει η καρδιά μου».Με ενόχλησε ο τρόπος που αντιμετωπίζει τις γυναίκες: όλες είναι καρτερικές, ενάρετες και μη, λογικές και ασυνεπείς (προσποιητά ασυνεπείς -όπως λέει), και γενικά τις παρουσιάζει σαν άτομα  προβληματικά. Δικαιολογείται ίσως από την ομοφυλοφιλία του.


Κλεοπάτρα Τσάκουρη
Ένα Μυθιστόρημα ποταμός. Οι ανθρώπινες σχέσεις δοκιμάζονται σε όλες τις ηλικίες μέσα από φιλίες, έρωτες, μίση, μέσα από προσωπικά πάθη, αγωνίες, ερωτηματικά. Βγαίνουν άλλοτε στεφανωμένες από νίκη, αγάπη, στοργή, άλλοτε ματωμένες από την ήττα, την αποτυχία.

Αντρέ Ζιντ
(1869-1951)

Το παιχνίδι των κίβδηλων νομισμάτων των νεαρών εφήβων δεν σταματά, προχωρά παραπέρα σε κάλπικες σχέσεις, κίβδηλα αισθήματα, συμπεριφορές. Βλέπουμε οι δυνατοί, οι ανθεκτικοί στις κακουχίες να επιβιώνουν, να προχωρούν, ν’ αλλάζουν ή να μένουν οι ίδιοι. Οι ψυχικά ασθενέστεροι να συνθλίβονται, να εξαφανίζονται, να αυτοκτονούν. Οι ήρωες του μυθιστορήματος είναι άνθρωποι με αδυναμίες που υποκύπτουν στα πάθη τους. Φαίνεται από το ημερολόγιο του Εδουάρδου που απαριθμεί καταστάσεις, διάφορα γεγονότα που αλλάζουν την ζωή του, των φίλων του, την κοινωνία που ζουν και κινούνται. 

Μαζί με τον Αντρέ Ζίντ, το Γάλλο συγγραφέα, ταξιδεύεις στις ψυχές, στα πάθη, στον πόνο, στη θλίψη, στη βαθιά γνώση της ανθρώπινης φύσης -αυτό είναι πραγματικά πολύτιμο, πραγματικά αξεπέραστο.

Χριστιάνα Βέλλου

Μου άρεσε το πάντρεμα του ρομαντισμού σαν στυλ γραφής του δεκάτου ένατου αιώνα με έναν σύγχρονο ρεαλισμό. Μου άρεσαν οι αναλύσεις των ψυχών των ηρώων. Μου άρεσε ο τρόπος με τον οποίο θίγει την ομοφυλοφιλία την οποία εξιδανικεύει. Μου άρεσε που σε όλο το μυθιστόρημα, ο αφηγητής, οι ήρωες αλλά και ο αναγνώστης συμμετέχουν ο καθένας με διαφορετικό τρόπο στην δράση . Μου άρεσε που παρά τους 29 χαρακτήρες του έργου δεν κουράστηκα ούτε μπερδεύτηκα.

Δεν μου άρεσε το ότι τοποθετεί τους γυναικείους ρόλους του χαμηλά, γυναίκες, ματαιωμένες, προδομένες, και τον γάμο σαν μια βασανιστική και χωρίς αξιοπρέπεια σχέση. Πιστεύω ότι δικαίως θεωρείται ένα από τα «100 must» βιβλία για κάθε αναγνώστη. 

Κατά τη γνώμη μου από τα πιο ενδιαφέροντα βιβλία που διαβάσαμε μέχρι σήμερα στην λέσχη,  παρ’ όλη την πολυπλοκότητά του.