73 Βιβλίο - Νίκος Χουλιαράς, ¨Ο Λούσιας" (4ος χρόνος)

Νίκος Χουλιαράς, Ο Λούσιας

Εκδόσεις Νεφέλη,  1987

Βιβλίο: 73ο

27-5-2015

Πρόταση της  Έφης  Πέτρου

Βιολέττα Παπαδοπούλου

Ο Νίκος Χουλιαράς, γεννήθηκε το 1940 στα Ιωάννινα. Σπούδασε Γλυπτική και σκηνογραφία, ζωγραφίζει, ενώ ασχολήθηκε και με την μουσική, γράφοντας στίχους και μελωδίες. Διασκεύασε πρώτος παλιούς ηπειρώτικους παραδοσιακούς σκοπούς, ενώ έγραψε πολλά τραγούδια που τραγουδήθηκαν από το Νέο Κύμα (π.χ. Η μικρή Νανώ ή Xαλασιά μου). Εκτός από τον πεζό λόγο, έχει ασχοληθεί και με την ποίηση.

Ο Λούσιας ήταν το πρώτο του βιβλίο, που εκδόθηκε το 1979 από τις εκδόσεις Κέδρος και το 1987 από τις εκδόσεις Νεφέλη. Διαβάζοντας το βιβλίο, ένιωσα πολλές φορές συγκίνηση και τρυφερότητα για τον αθώο, αδύναμο και, με τα μάτια της κοινωνίας μας, «καθυστερημένο» ή περιθωριακό Λούσια. Με την ιδιότυπη αφήγησή του, όλη σε πρώτο πρόσωπο και σαν με λόγια αλλά και ματιά μικρού παιδιού, «διαβάζει» τους ανθρώπους που συναναστρέφεται και, όσο κι αν μας φαίνονται απλοϊκά αυτά που μας μεταφέρει, είναι η ουσία της αλήθειας όσων βιώνει. Μιας ατελείωτης μοναξιάς, με ανθρώπους που δεν τον συμπονούν, αλλά τον εκμεταλλεύονται και τον χρησιμοποιούν στα θελήματά τους, χωρίς να τον λογαριάζουν σαν άνθρωπο, αλλά κάτι σαν αντικείμενό τους. Παράλληλα, μας αφηγείται την ιστορία της μεταπολεμικής Ελλάδας (με αναφορές στους αντάρτες, στον Παπανδρέου, τον Καραμανλή, τον βασιλιά και τη χούντα), την αλλοτρίωση των χαρακτήρων από το συνεχές και ματαιόδοξο κυνήγι της εξουσίας ή της επιτυχίας, τις κούφιες σχέσεις. Παραδείγματα ο Κοντολέων, που κρυφοκοιτάει τη σύζυγο με τον πλούσιο γκόμενο, ο θείος του Λούσια που τον άφησε στον ΄Αγ. Παύλο, ο Στέργιος που συνεργάζεται με τη χούντα και μετά με τους δεξιούς πολιτευτές, που βγάζει χρήματα από τις αντιπαροχές, ο Βαγγέλης και ο πατέρας του, δέσμιοι των εργολαβιών τους, ο Μπίσμπας, που κοροϊδεύει τον δύστυχο αθώο Λούσια. Μόνες εξαιρέσεις μερικές γυναικείες παρουσίες, όπως η καταθλιπτική Μαρίνα, η αδερφή του Στέργιου, που την ερωτεύεται ο Λούσιας, αλλά κι αυτή, ούσα «αντικείμενο-κτήμα» του Στέργιου, είναι απαγορευμένη για τον δύστυχο Λούσια. ή η Φεβρωνία, που προσπαθεί να του μάθει κάποια πράγματα ή η Κούλα η πόρνη, με όση τρυφερότητα της έχει απομείνει. Ωραία και η μορφή του Βούρμπιανη, περιθωριακού τύπου, που τους «κολλάει» όλους στον τοίχο με τις παρατηρήσεις ή τις ερωτήσεις του -λέει κάπου: «΄Η την αλήθεια ή την εξουσία θα έχεις».

Η ουσία της ματιάς του Λούσια στα πράγματα είναι στη φράση του: «Οι άλλοι, άμα έχουν κάτι που να ’ναι δικό τους, ολοένα θέλουν να το ’χουν. Θέλουν όμως και να το ξέρουν ότι το ’χουν, γιατί άμα δεν το ξέρουν, σαν να φοβούνται, μου φαίνεται εμένα».

Κλεοπάτρα Τσάκουρη

Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου ο Λούσιας του Νίκου Χουλιάρα παρακολουθούμε, αφουγκραζόμαστε τις περιπέτειες του μικρού αγοριού, χωρίς γονείς, σε ξένα αφεντικά, την αγωνία του να ζήσει. Αφηγείται ο νεαρός με περισσή αφέλεια, πρωτόγονη αθωότητα,  τα γεγονότα που συμβαίνουν αρχικά στο χωριό του,  στο πρώτο του αφεντικό και μετά στα χρόνια της χούντας των συνταγματαρχών (1967) στα Γιάννενα,  με το δεύτερο αφεντικό -δήθεν προστάτη του- που πλουτίζει παριστάνοντας τον σπουδαίο εργολάβο κάνοντας κομπίνες.

Το δυνατό σημείο στο μυθιστόρημα, η ανατροπή όλων, είναι η ρήξη του αγοριού με το αφεντικό του. Συμπαθεί ο νεαρός έφηβος την αδύναμη ψυχολογικά αδελφή του αφεντικού και στην προσπάθεια του να την υπερασπισθεί, επειδή αυτή δεν θέλει να παντρευτεί αλλά την πιέζει ο αδελφός της, μαλώνει μαζί του, φεύγει μακριά χωρίς να έχει τίποτα, μόνος πάντα μόνος, προτιμά την ελευθερία του, τον καθαρό αέρα, τους έρημους δρόμους, παρά την σιγουριά ενός σπιτιού, ενός αφεντικού που δεν τον νοιάζεται και τον περιφρονεί.