Για τη λέξη του μήνα
από την Ντίνα Παπαδοπούλου
Φιλοσοφία και ποίηση
Επίκουρος και Καβάφης : Περί ηδονής…
«Ο Επίκουρος θέτει ως ύψιστο σκοπό του ανθρώπου “το ηδέως και μακαρίως ζην” και ως αρχή και τέλος αυτού του “μακάριου βίου” θεωρεί την ηδονή (ψυχική και σωματική)»!….
«Όταν λοιπόν λέμε πως η ηδονή είναι ο σκοπός, δεν εννοούμε τις ηδονές των ασώτων και αυτές που βρίσκονται στην απόλαυση, αλλά την απαλλαγή του σώματος από τον πόνο και την αταραξία της ψυχής. Γιατί ούτε το πιοτό και οι συνεχείς διασκεδάσεις ούτε οι σεξουαλικές απολαύσεις ούτε η ευχαρίστηση από τα ψάρια και όσα άλλα προσφέρει ένα πλούσιο τραπέζι δημιουργούν την ευχάριστη ζωή αλλά ο νηφάλιος λογισμός, που και τις αιτίες κάθε προτίμησης και αποφυγής εξερευνά και διώχνει τις αντιλήψεις, εξαιτίας των οποίων προκαλείται μεγάλη σύγχυση στις ψυχές».
(Ο Επίκουρος για την ηδονή, Διογένης Λαέρτιος, Χ. 131-132)
«Ο Επίκουρος (341-270 π.χ.), αθηναϊκής καταγωγής, γεννήθηκε στη Σάμο και το 307/6 π.χ. περίπου ίδρυσε στην Αθήνα σχολή, που ονομάστηκε Κήπος (ο φημισμένος Κήπος του Επίκουρου). Κατά τον Επίκουρο σκοπ΄’ος της φιλοσοφίας είναι η εξασφάλιση μιας ευτυχισμένης ζωής, που μπορεί να πραγματωθεί με τη φυσιογνωσία και τη γνωσιολογία. Έτσι η γνώση της φύσης και της αλήθειας υποβοηθούν τον άνθρωπο να απαλλαγεί από το φόβο της άγνοιας εξασφαλίζοντάς του την «αταραξία της ψυχής» που γεννά «ηδονή».
Ο Επίκουρος ακολουθώντας το Δημόκριτο δίδασκε πως ο αισθητός υλικός κόσμος είναι αποτέλεσμα της εσωτερικής κίνησης των ατόμων στο κενό και της μεταξύ τους σύγκρουσης. Με την παραδοχή αυτή ο Επίκουρος απέκλειε την παρέμβαση υπερφυσικών δυνάμεων στη δημιουργία και εξέλιξη του κόσμου, απέριπτε την αθανασία της ψυχής, που αποτελούνταν από λεπτότα και ταχύτερα άτομα, απάλλασσε το θνητό από το φόβο του θανάτου, αφού, «όσο υπάρχουμε εμείς, δεν υπάρχει θάνατος και, όταν έρθει ο θάνατος, τότε δεν υπάρχουμε εμείς», και δίδασκε την αποχή από κάθε πολιτική δράση (λάθε βιώσας). Ο κλειστός κύκλος των οπαδών του Επίκουρου και η συμμεςτοχή σ’ αυτόν δούλων και γυναικών, η παρερμηνεία της θεωρίας της ηδονής αλλά προπάντων η υλιστική και αθεϊστική ερμηνεία του κόσμου προκάλεσαν ισχυρές αντιδράσεις, που επιτάθηκαν με την επικράτηση του χριστιανισμού. Ωστόσο όπως έργραψε νεότερος μελετητής, ο Επίορος «ήταν αληθινός ριζοσπαστικός διαφωτιστής της αρχαιότητας, που επεξέτεινε την υλιστική ερμηνεία του Δημόκριτου για τη φύση στην κοινωνία και στην ηθική».
(από το βιβλίο: Βασίλης Κρεμμυδάς- Σοφοκλής Μαρκιανός, Ο αρχαίος κόσμος, Ελληνιστικοί χρόνοι- Ρώμη, εκδ. Γνώση)
Ο ηδονικός Καβάφης…
Ηδονικά σπαράγματα από ποιήματα του Καβάφη…
«Χαρά και μύρο της ζωής μου η μνήμη των ωρών/ που ηύρα και που κράτησα την ηδονήν ως την ήθελα./ Χαρά και μύρο της ζωής μου εμένα, που αποστράφηκα/ την κάθε απόλαυσιν ερώτων της ρουτίνας»! (ποίημα «Ηδονή»)….
-«Δεν εδεσμεύθηκα. Τελείως αφέθηκα κ’ επήγα./ Στες απολαύσεις, που μισο πραγματικές/ μισό γυρνάμενες μες στο μυαλό μου ήσαν/ επήγα μες στην φωτισμένη νύχτα./ Κι ήπια από δυνατά κρασιά, καθώς/ που πίνουν οι ανδρείοι της ηδονής.», (από το ποίημα «Επήγα»)….
-«Το συμπαθητικό του πρόσωπο, κομμάτι ωχρό/ τα καστανά του μάτια, σαν κομμένα/ είκοσι πέντε ετών, πλην μοιάζει μάλλον είκοσι//…ασκόπως περπατεί μες στην οδό,/ ακόμη σαν υπνωτισμένος απ’ την άνομη ηδονή/ από την πολύ άνομη ηδονή που απέκτησε.», (από το ποίημα «Εν τη οδώ»)….
-«Προσπάθησε να τα φυλάξεις , ποιητή…/ του ερωτισμού σου τα οράματα./ Βαλ’ τα μισοκρυμμένα μες στες φράσεις σου./ Προσπάθησε να τα κρατήσεις, ποιητή, όταν διεγείρονται μες στο μυαλό σου,/ την νύχτα ή μες στην λάμψη του μεσημεριού.», (από το ποίημα «Όταν διεγείρονται»)….
-«..Και κει στο λαϊκό κρεβάτι/ είχα το σώμα του έρωτος, είχα τα χείλη/ τα ηδονικά και ρόδινα της μέθης-/ τα ρόδινα μιας τέτοιας ψμέθης, που και τώρα/ που γράφω, έπειτα από τόσα χρόνια!,/ μες στο μονήρες σπίτι μου, μεθώ ξανά.», (από το ποίημα «Μια νύχτα»)!
…Και ο Μ. Καραγάτσης σε γράμμα του προς το Νίκο Καββαδία: «Σεβάχ Θαλασσινέ,…τρύγα την ηδονή όπου κι όπως τη βρεις, κάτω από οποιαδήποτε μορφή της. Το κορμί μας, που τόσους πόνους μας στοιχίζει, έχει την υποχρέωση σε αντιστάθμιση της οδύνης να μας χαρίζει την ηδονή. Αυτή είναι η μεγάλη σαρκική δικαιοσύνη»
(Βιβλιοθήκη, Ελευθεροτυπία, 19/12/ ’10)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου