ΕΡΤ και ΕΡΤ3 - Δεν άνθησαν ματαίως τόσα θαύματα: «Και οι δήμιοι πεθαίνουν»

ΝΟΥΑΡ ΚΑΙ ΥΜΝΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

ΣΤΟ  «ΚΑΙ ΟΙ ΔΗΜΙΟΙ ΠΕΘΑΙΝΟΥΝ» ΤΟΥ ΦΡΙΤΣ ΛΑΝΓΚ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΤΗΣ ΕΡΤ-3

Η Ταινιοθήκη των εργαζομένων της ΕΡΤ-3 στο αφιέρωμα Δεσμώτες του ιλίγγου  προβάλλει πάντα με ελεύθερη είσοδο στον πεζόδρομο της Αγγελάκη 14 τη Δευτέρα 14 Σεπτεμβρίου στις 21:00 το Και οι Δήμιοι Πεθαίνουν (Hangmen Also Die!, ασπρόμαυρή, ΗΠΑ, 1943, διάρκεια 136') του Φριτς Λανγκ, σε σενάριο του Μπέρτολντ Μπρεχτ. Πρωταγωνιστούν: Μπράιαν Ντονλίβι, Γουόλτερ Μπρέναν, Άννα Λι, Τζιν Λόκχαρτ.

Η ταινία είναι μια ευγενική προσφορά-χορηγία της New Star και του κ. Βελισάριου Κοσυβάκη.

Η συνδιοργάνωση και καλλιτεχνική επιμέλεια γίνονται από το ΚΕΜΕΣ. Θα προλογίσει ο Αλέξης Ν. Δερμεντζόγλου, ενώ στο τέλος της προβολής θα ακολουθήσει μακρά συζήτηση με το κοινό. Στους θεατές θα διανεμηθεί έντυπη ανάλυση της Τζίας Γιοβάνη από την εφημερίδα “Ριζοσπάστης”.

Το προς συζήτηση θέμα στο λαϊκό πανεπιστήμιο για τον κινηματογράφο θα είναι: Η σύνδεση του νουάρ με το έργο του Μπρεχτ.

Όταν δολοφονείται ο Γερμανός διοικητής της κατεχόμενης Τσεχοσλοβακίας, οι αρχές συλλαμβάνουν ομήρους ώστε να αναγκάσουν τον ένοχο να παραδοθεί.

Η κριτική ανάλυση της Τζίας Γιοβάνη που θα διανεμηθεί είναι η ακόλουθη:

«Από τις πολλές προπαγανδιστικές αντιφασιστικές παραγωγές που γυρίστηκαν στο Χόλιγουντ όσο διαρκούσε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, λίγες ήταν αυτές που πλησίασαν ή ξεπέρασαν τη φήμη της ταινίας «ΚΑΙ ΟΙ ΔΗΜΙΟΙ ΠΕΘΑΙΝΟΥΝ» του Φριτς Λανγκ, με μια ιστορία βασισμένη χαλαρά, στη δολοφονία του «Δήμιου της Πράγας». Ετσι αποκαλούνταν ο διοικητής του Τρίτου Ράιχ στην Πράγα, ο τρομερός Ράινχαρντ Χάιντριχ, στέλεχος των «SS», Νο 2 στην πυραμίδα της χιτλερικής εξουσίας. Ο «Δήμιος της Πράγας» δολοφονήθηκε στις 27 Μάη 1942 με απόφαση της εξόριστης αστικής κυβέρνησης. Τη δολοφονία, ακολούθησε λουτρό αίματος με μαζικές συλλήψεις και εκτελέσεις αμάχων για αντίποινα.

Και μόνο το όνομα του Φριτς Λανγκ θα αρκούσε να προϊδεάσει τους θεατές για ταινία εξαιρετικού ενδιαφέροντος... Πόσο μάλλον που με την ιδιότητα του συν-συγγραφέα και σεναριογράφου προστέθηκε στην παραγωγή και το όνομα του πρόσφατα νεοφερμένου εκείνη την εποχή Μπέρτολτ Μπρεχτ, στους κόλπους της γερμανικής κοινότητας των καλλιτεχνών εμιγκρέδων στη Σάντα Μόνικα. Η παραγωγή του «ΚΑΙ ΟΙ ΔΗΜΙΟΙ ΠΕΘΑΙΝΟΥΝ» προβάλλεται συχνά ως αποτέλεσμα της γενναιοδωρίας του Φριτς Λανγκ. Ο Λανγκ, είχε πρωτοστατήσει στη συλλογή χρημάτων για να φέρει στην Αμερική τον Μπρεχτ από την Φινλανδία που βρισκόταν αυτοεξόριστος με την οικογένειά του από τις αρχές του 1940.

[...]

Ο Μπρεχτ στις σημειώσεις του αναφέρει ότι ήδη, από την επομένη της δολοφονίας του «Δημίου της Πράγας», ο ίδιος και ο Λανγκ, προσανατολίστηκαν προς μια ταινία «με ομήρους» που να σχετίζεται με τη δολοφονία του Χάιντριχ που πραγματοποιήθηκε με εντολή της εξόριστης, αστικής κυβέρνησης της Τσεχοσλοβακίας. Το γεγονός αυτό υπήρξε μόνο η αφορμή για τη μυθοπλασία της ταινίας. Μέσα από την ιστορία του σεναρίου της ο Μπρεχτ βάζει στόχο να καταδείξει τη λαϊκή αντίσταση στο τσουνάμι της φασιστικής τρομοκρατίας, αλλά και να θίξει το ζήτημα του αντιφασιστικού αγώνα, ο οποίος για να είναι αποτελεσματικός θα πρέπει να ταυτίζεται με την επαναστατική πάλη - κάτι που η δυτική κινηματογραφία αποφεύγει συστηματικά έστω και να υπαινίσσεται. Ο Μπρεχτ και με αυτόν το σχεδιασμό, προσπαθεί να επέμβει με τον τρόπο του, στο κοινωνικό προτσές της εποχής, παροτρύνοντας τους εργαζόμενους και τους προλετάριους σε στάση αγωνιστική. Αρχικά φαίνεται ότι ο Φριτς Λανγκ δεν είχε διαφωνίες ως προς αυτό. Ωστόσο, κατά την ανάπτυξη του σεναρίου, αναφύησαν ειδοποιείς διαφορές σε ζητήματα αρχών οι οποίες όξυναν περαιτέρω - και ανεπανόρθωτα - την αντίθεση ανάμεσα στον Μπρεχτ και τη βιομηχανία του θεάματος του Χόλιγουντ.

[...]

Παρά το γερό «στρογγύλεμα» που υπέστησαν τα «μπρεχτικά» στοιχεία της ταινίας, το ιδεολογικό στίγμα του κομμουνιστή δραματουργού εντοπίζεται ατόφιο σε κάποιες μεμονωμένες σκηνές...»

ΔΕΚΑ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΧΑΣΕΤΕ ΤΟ «ΚΑΙ ΟΙ ΔΗΜΙΟΙ ΠΕΘΑΙΝΟΥΝ»

Εξάλλου, 10 λόγοι για να μην χάσετε το Και οι Δήμιοι Πεθαίνουν είναι:

1.    Για την αντιστροφή των μοτίβων ενός αληθινού περιστατικού.

2.    Για τη σκηνοθεσία του Λανγκ..

3.    Για τη μεταφορά του μπρεχτικού ύφους σε νουάρ.

4.    Για τον πρωταγωνιστικό ρόλο του καρατερίστα Μπράιαν Ντονλίβι.

5.    Για τη μουσική του Χανς Άισλερ.

6.    Για την ασπρόμαυρη φωτογραφία του Τζέιμς Γουόνγκ Χόου.

7.    Για την αγωνιστική σύνδεση ατόμου και μάζας.

8.    Για το ότι διαφοροποιείται από τις κοινές αντιφασιστικές ταινίες.

9.    Για το ότι μεταπολεμικά μπήκε στο ράφι.

10.  Για τις πάντοτε επίκαιρες πολιτικές προτροπές.

Υ.Γ. Την επόμενη Δευτέρα 21 Σεπτεμβρίου η Ταινιοθήκη των εργαζομένων της ΕΡΤ-3 παρουσιάζει την ξεκαρδιστική κωμωδία του Γούντι Άλεν Ο ειρηνοποιός (1975).