Παναγιώτης Πίστας. "Εν Θεσσαλονίκη, άρθρα και σημειώματα"

Παναγιώτης Σ. Πίστας, "Εν Θεσσαλονίκη, άρθρα και σημειώματα",

εκδ. Διαγωνίου, Θεσσαλονίκη 1973

Στο βιβλίο αυτό βρίσκουμε άρθρα και σημειώματα του ποιητή (ως Π. Σωτηρίου), φιλόλογου, δοκιμιογράφου και συγγραφέα Παναγιώτη Σ. Πίστα που δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδες και περιοδικά της Θεσσαλονίκης και έντεκα άρθρα που πρωτοδημοσιεύτηκαν, στη γερμανική γλώσσα, στο Kindlers Literature Lexikon (Ζυρίχη). Ο συγγραφέας δεν περιορίζεται στο χώρο μόνο της λογοτεχνίας αλλά η κριτική του ματιά απλώνεται και στο χώρο του κινηματογράφου και του θεάτρου. Ναι, γράφει και για τον πράκτορα 007, δίχως να φοβάται μήπως "παρεξηγηθεί" -το κείμενο είναι από τα πιο ευφυή κείμενα που έχω διαβάσει.

Αντιγράφω τους τίτλους:

Α΄ Άρθρα και σημειώματα σε εφημερίδες και περιοδικά της Θεσσαλονίκης 

1. Η καινούργια γαλλική σκηνοθετική γενιά - η προϊστορία της "νουβέλ βαγκ (Ιούλιος 1959)

2.Παρακμή και απομυθοποίηση των υπερανθρώπων - Μπόντ και "αντι-Μποντ" (Ιανουάριος 1966)

3. Η Ηλέκτρα και ο Ορέστης μιας προσωπικής τραγωδίας - Βισκόντι, "Τα μακρινά αστέρια της Άρκτου" (Φεβρουάριος 1966)

4. Η σιωπή του Θεού και η απόκριση του πλησίον - Μπέργκμαν, "Μέσα από τον σπασμένο καθρέπτη" (Μάρτιος 1966)

5. Η λογοτεχνική Θεσσαλονίκη - Τα πρόσωπα και τα περιοδικά (Αύγουστος 1966)

6. Η λογοτεχνική Θεσσαλονίκη - Τα χρόνια 1920-1935 και ο Γ. Μόδης (Σεπτέμβριος 1966)

7. Με τα μάτια του Σγαναρέλου - Ο Δον Ζουάν του Μολιέρου και η παράστασή του από το Κ.Θ.Β.Ε. (Ιανουάριος 1967)

8. Τα σαραντάχρονα ενός βιβλίου - Ο Στρατής Δούκας και η "Η ιστορία ενός αιχμαλώτου" (Δεκέμβριος 1969)

Β΄ Άρθρα στο Kindlers LiteraturLexikon

1. Οι Μαυρόλυκοι - Το χρονικό της τουρκοκρατίας (1965-1799)  [ιστορικό μυθιστόρημα του Θανάση Πετσάλη-Διομήδη]

2. Μυστήρια της Ρωμιοσύνης [μυθιστόρημα του Θράσου Καστανάκη]

3. Η Παναγιά η γοργόνα [μυθιστόρημα του Στρατή Μυριβήλη]

4. Πλούσιοι και φτωχοί [μυθιστόρημα του Γρηγορίου Ξενόπουλου]

5. Ο Ρασκάγιας κι άλλα έξι διηγήματα [συλλογή διηγημάτων του Θράσου Καστανάκη]

6. Σαμοθράκη -Το νησί [του Ίωνος Δραγούμη]

7. Σχολείον των ντελικάτων εραστών - ήτοι βιβλίον ηθικόν, περιέχον τα περίεργα συμβεβηκότα των ωραιότερων γυναικών του Παρισιού, ακμαζουσών κατά τον παρόντα αιώνα [του εθνομάρτυρα Ρήγα Βελενστινλή]

8. Ο Συνταγματάρχης Λιάπκιν [Μυθιστόρημα του Μ. Καραγάτση]

9. Σκλάβοι πολιορκημένοι [ποίημα του Κώστα Βάρναλη]

10. Θάνος Βλέκας [Μυθιστόρημα του Παύλου Καλλιγά]

11. Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλα - Ηθογραφία [μυθιστόρημα του Κωνσταντίνου Θεοτόκη]

Η ανάγνωση των κειμένων ξεπερνά αυτά που ο συντάκτης τους σημειώνει εν είδει προλόγου στο πρώτο σύνολο των κριτικών παρουσιάσεων. Γράφει: "Έχουν δηλ. [αναφέρεται στα 8 πρώτα κείμενα] κατά κάποιον τρόπο εκπληρώσει τον εφήμερο και χωρίς ιδιαίτερες αξιώσεις δημόσιο προορισμό τους. Η αναδημοσιεύσή τους [...] απλώς αποτελεί μια ιδιωτική σχεδόν υπόθεση και για φιλική μάλλον κυκλοφορία προορίζεται. Αν τώρα έχει και κάποιο λόγο όχι αποκλειστικά ιδιωτικό, αυτός θα πρέπει να είναι κάτι σαν ομολογία τιμής και τύχης ενός ερασιτέχνη μυημένου για την έστω και πρόσκαιρη συμμετοχή του σε μια παρεξηγημένη συνήθως από τους αμύητους δουλειά, τη δημοσιογραφική". Αυτά λοιπόν λέει ο Παναγιώτης Πίστας, δίχως να υποπτεύεται ότι τα δεκαεννέα αυτά κείμενα είναι δεκαεννέα μαθήματα κριτικής, καθώς η δομή, η επάρκεια και η αμεσότητά τους θα μπορούσαν να αποτελέσουν θέματα διδασκαλίας σε σεμινάρια γραφής κριτικής για τη λογοτεχνία, το θέατρο και τον κινηματογράφο.

Λυπάμαι γιατί είναι δύσκολο -σχεδόν αδύνατο - το να βρείτε το βιβλίο αυτό και έτσι δεν θα έχετε τη δυνατότητα να απολαύσετε τα κείμενα του Παναγιώτη Σ. Πίστα. Ίσως σταθείτε τυχεροί και το βρείτε σε κάποια βιβλιοθήκη. Όπως και νά 'χε, αναζητήστε το.