13 ΒΙβλίο - Τζούλιαν Μπαρνς, "Ο Παπαγάλος του Φλωμπέρ" / Οι αναγνώσεις μας (1ος χρόνος)

Τζούλιαν Μπαρνς, Ο Παπαγάλος του Φλωμπέρ

Ξενόγλωσσος τίτλος: FLAUBERT'S PARROT

Μετάφραση: Αλεξάνδρα Κονταξάκη

Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2011

02/05/2012

Βιβλίο 13ο

Πρόταση της Κλεοπάτρας Τσάκουρη

Read extracts of book reviews 

at the end of the post

Translated by Violeta Papadopoulou

Lire extraits de nos opinions

à la fin du poste

Traduit de l' Antigone Papadakis

                

Αρχοντούλα Διαβάτη

Η Αμίνα ήρθε πάλι με δώρα βιβλία στο καφενείο στην Παύλου Μελά, παραμονή πρωτοχρονιάς. Η αυτοβιογραφία ενός σκιάχτρου του Β.Cyrulnik για τη Λίνα και Τη μυστική γραφή του S.Barry για μένα. Η Λίνα όπως κάθε χρόνο μας χάρισε το ημερολόγιο των Τσιάπας, «οργή κι αξιοπρέπεια, οι γέφυρές μας, οι γλώσσες μας». Συζητήσεις για το κοινωνικό ιατρείο όπου πηγαίνει μια φορά την εβδομάδα τώρα που βγήκε στη σύνταξη η Αμίνα και για τη δύσκολη καθημερινότητα στο σχολείο της στη Γλαύκη η Λίνα.

Το σχολείο τους που αδελφοποιήθηκε με ένα χανιώτικο σχολείο και τί ερωτικοί σπινθήρες ,τί φιλία ,τί εγκαρδιότητα, τί αγάπη και συγκίνηση ξεπετάχθηκαν. Θα μας έστελνε ηλεκτρονικά το βίντεο της φιλοξενίας των κρητικόπουλων στη Γλαύκη και στα Χανιά των παιδιών του πομάκικου Λυκείου. Κλωστές, ρυάκια, ποταμοί οι συζητήσεις μας πηγαινοέρχονταν χωρίς σταματημό. Καφέδες, τσιγάρα, κι η ατμόσφαιρα γιορτινή. Έμπαινε συνέχεια κόσμος στο καφενείο και φαίνεται πως έπρεπε να πηγαίνουμε.

Ώρες και μέρες μετά σκεφτόμουνα τις κουβέντες και τα σχόλια εκείνης της μέρας. «Δεν είν’ ανάγκη να κάνεις σταδιοδρομία στη δυστυχία», είχε διαβάσει η Λίνα στον πρόλογο του βιβλίου- δώρου της .Στρατηγικές για την απώλεια και τον πόνο.

Η καινούργια χρονιά άρχισε με διαβάσματα στο ζεστό σπίτι και κάποιες εξόδους στην κακοκαιρία για θέατρο και σινεμά. Έψαχνα να επαληθεύσω το στοιχειωμένο λόγο στα βιώματα των γιορτινών ημερών που κυλούσαν σαν μια αμήχανη.. αναπαράσταση παλιότερων χαρωπών ημερών. Επαληθεύτηκε μια χαρά στο ΚΤΗΝΟΣ ΣΤΟ ΦΕΓΓΑΡΙ του Ρ.Καλινόσκι που είδαμε ανήμερα την Πρωτοχρονιά. Η μνήμη της αρμένικης γενοκτονίας είναι ήδη μακριά. Όμως το τραύμα είναι παρόν. Η Σέτα όμως δεν ενδίδει στο σκηνικό του αιώνιου πένθους που έχει εγκαταστήσει ο Αράμ, θεμέλιο για το σπιτικό τους. Αντιστέκεται και τον λυτρώνει κι εκείνον. Αράμ, όπως το όνομα του ήρωα, ΕΓΩ ΠΑΝΩ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ, του αγαπημένου συγγραφέα που είχα ανακαλύψει παλιότερα, του Ουίλλιαμ Σαρογιάν.

Το ΤΡΙΤΟ ΣΤΕΦΑΝΙ του K. Ταχτσή, σκηνοθεσία Φασουλή- το είδαμε στη... βάρδια οχτώ- δωδεκάμιση τη μέρα των Φώτων. Η Νίνα δεν το’ βαζε κάτω μ’ όλες τις μαύρες ατυχίες που της τυχαίνανε κάθε τόσο, δασκαλεμένη κι από τη φιλενάδα της την Εκάβη -επιτομή της μαύρης ατυχίας- που όμως αρνιέται το μελό και παλεύει μέχρι κλαυσίγελου. Πρωταγωνιστεί βέβαια η γλώσσα στην ακομπλεξάριστη εξιστόρηση της νεότερης νεοελληνικής ιστορίας. Η κακοκαιρία συνεχιζόταν κι εγώ άρχισα τη Μυστική γραφή που μου φάνηκε δύσπεπτη στην αρχή- έπρεπε ίσως ως προαπαιτούμενο να γνωρίζω περισσότερα για τον ιρλανδικό εμφύλιο και τις θρησκευτικές αντιπαλότητες καθολικών και προτεσταντών– μέχρι που άρχισα να χάνομαι στα παιχνίδια της μνήμης των δυο παράλληλων αφηγήσεων - της ηλικιωμένης Ροσίν και του Δόκτορα Γκρεν, του ψυχιάτρου της. Άρχισα να υπογραμμίζω έντονα, θυμωμένη συχνά για τη μαύρη συνωμοσία της αδικίας, να βάζω μεγάλους αστερίσκους στα περιθώρια - να επανέλθω, γοητευμένη από την ποίηση και τη μαστοριά της δομής. Μια σχεδόν σωματική γυναικεία γραφή, από τα χέρια και το μυαλό ενός άντρα. Η Ροσίν υπέργηρη γράφει για τον εαυτό της και την ιστορία της, ως αντίσταση στις δυνάμεις της μοίρας και της Ιστορίας που την πέταξαν στο περιθώριο και την ασυλοποίησαν χρόνια ολόκληρα κλεισμένη στην Ψυχιατρική κλινική του Ροσκόμον. Η μυστική γραφή της είναι ο κώδικας που αποκρυπτογραφεί ο αναγνώστης και γίνεται πλουσιότερος, κοινωνώντας την ήρεμη και στοχαστική αγάπη ενός γενναίου, ολοκληρωμένου ανθρώπου και το ρίγος της καλής λογοτεχνίας...

 Χριστίνα Βουμβουράκη

"O παπαγάλος του Φλωμπέρ" είναι ένα ανάγνωσμα με πλούσιο πραγματολογικό υλικό δοσμένο με πρωτοτυπία. Με το απρόσμενο σμίξιμο μιας βιογραφίας με μια προσωπική εξομολόγηση, υποδηλώνεται διακριτικά η υπαρξιακή διαπίστωση ότι ουσιαστικά είμαστε -σίγουρα όχι όπως- άλλα κατά πολύ ο,τι μας αρέσει.

Ο No1 αναγνώστης του Φλωμπέρ συναντά τον Φλωμπέρ,  ο αναγνώστης συναντά τον Νο1 αναγνώστη και όλα μπερδεύονται γλυκά. Κατά κάποιον τρόπο ο αφηγητής λειτουργεί ο ίδιος σαν ένας τεράστιος, συμπαθέστατος παπαγάλος. Επαναλαμβάνει φράσεις του Φλωμπέρ και ανασυγκροτεί πτυχές της προσωπικής ζωής του συγγραφέα, μέσα από μια επίμονη και επίπονη ιχνηλασία της πορείας του. Η  εστίαση αλλάζει συνεχώς και υπάρχουν στιγμές-σελίδες που αναρωτιέμαι:  Άραγε ο φανταστικός άσημος αφηγητής ή ο ιστορικά υπαρκτός διάσημος συγγραφέας είναι περισσότερο επινοημένος;

Το κείμενο είναι εκλεπτυσμένο, πολυδιάστατο και πνευματώδες. Είναι πυκνό και διεισδυτικό και έχει τόσο έντονη υπερκείμενη διάσταση που το φαντάζομαι να λειτουργεί θαυμάσια σε ηλεκτρονική μορφή με πολλαπλά link, τα οποία με ένα κλικ θα με ταξίδευε στο άγνωστο με βάρκα την αγάπη για την λογοτεχνία. Κι όμως, παρόλο που αντιλαμβάνομαι τις πολυάριθμες αρετές του, δυστυχώς  αδυνατώ να τις συλλάβω ως ένα συναρπαστικό όλον. Έτσι χωρίς κανένα δισταγμό και χωρίς δεύτερες σκέψεις, το συγκεκριμένο βιβλίο καταχωρήθηκε στο μυαλό μου στην αμήχανη κατηγορία «πολύ ωραίο - εμένα δεν μ’ αρέσει». Πιθανολογώ ότι υπερβολική επεξεργασία του έργου, και η αυτό-αναφορικότητα του μου δημιούργησε εξ’ αρχής εκείνη την έντονη αίσθηση του τεχνητού που δεν έλεγε να έχει ένα κάποιο τέλος.

 Ελένη Παπαστεργιάδου

Ανεβαίνω σε βαγόνι τρένου υπερσύγχρονου και με τρελές ταχύτητες απολαμβάνω ένα οπτικοακουστικό υλικό γεμάτο εκπλήξεις. Γνωρίζω την ζωή ενός συγγραφέα μέσα από τα μάτια ενός γιατρού. Βομβαρδίζομαι συνεχώς από εικόνες και πληροφορίες που με διασκεδάζουν από χιούμορ, με εκνευρίζουν από τις σπαστικές λεπτομέρειες, που δεν μπορώ να συγκρατήσω.

Μαθαίνω συναρπαστικές πτυχές ζωών άλλων ανθρώπων διαφορετικών κυρίως από εμένα, ή μήπως όχι. Πιστεύω στην συνεχή αναζήτηση στην ζωή, αλλά δεν καταλαβαίνω για ποιο λόγο πρέπει να εκλογικεύεται η κάθε πτυχή της, όπως κατά τον συγγραφέα. Νομίζω ότι η εμμονή στη λατρεία του παρελθόντος, διαγράφει το παρόν και αποθαρρύνει  το μέλλον. Αυτό γίνεται σχεδόν σε όλη την διαδρομή. Ένας χήρος γιατρός σε κατάσταση πένθους, μόνος, ενοχοποιημένος, βρίσκει σανίδα σωτηρίας την ταύτισή του με τον συγγραφέα Φλομπέρ. Μίση, πάθη, έρωτες μεταξύ των δύο φύλλων, η αντιπαράθεση που γεννάει ποικίλα θέματα ανά τους αιώνες. Τα πηγαίνουν καλά με τα ζώα και τους τρελούς. Σωστά, είναι οι μόνοι που η κριτική τους δεν θα πονέσει, αφού κανείς δεν θα βασιστεί σε αυτήν. Αιχμαλωτίζουν στιγμές ευτυχίας και ομορφιάς στην ταρίχευση του παπαγάλου.

Διαφορετικές ματιές, διαφορετικό ταξίδι. Ένα ντοκιμαντέρ αναζήτησης Τέχνης της Ζωής.

Χριστίνα Κελεσίδου

Και τώρα για τον Μπαρνς ή μάλλον για τον Φλωμπέρ! Ο Μπάρνς αν και κουραστικός, και σε πολλά σημεία ακατανόητος έως αδιάφορος, κατάφερε ( αν ήταν αυτός ο σκοπός του) να μου κεντρίσει το ενδιαφέρον για να διαβάσω  Φλωμπέρ, έναν συγγραφέα που συγκαταλέγεται στο πάνθεον των μεγάλων λογοτεχνών. Δεν θα αναφερθώ στον συγγραφέα Μπάρνς-γιατρό (αυτό το κάναν με μεγάλη επιτυχία οι συναναγνώστριες μου) γιατί δεν είμαι ούτε φιλόλογος ούτε κριτικός ούτε μελετήτρια μεγάλων συγγραφέων, αλλά μια απλή αναγνώστρια που ψάχνω την ουσία μέσα στα κείμενα.  Πολλά είναι τα ουσιώδη, όπου δυστυχώς για τον συγγραφέα Μπάρνς τα λέει ο Φλωμπέρ, ένα από αυτά είναι στην σελίδα 239: '' Καθώς η ανθρωπότητα τελειοποιείται, ο άνθρωπος εκφυλίζεται. Όταν όλα θα είναι μονάχα η αντιστάθμιση οικονομικών συμφερόντων, τι χώρος θα απομένει για την αρετή; Όταν η Φύση καθυποταχτε,ί τόσο ώστε να χάσει όλες τις αρχικές μορφές της, τι θα απογίνει η πλαστική τέχνη; Και ούτω καθεξής. Στο μεταξύ, η κατάσταση θα γίνει ζοφερή".

Το κείμενο γράφτηκε το 1852 και δυστυχώς για την ανθρωπότητα είναι σαν να περιγράφει το 2012! Στη σελίδα 173 για το ''ότι μισούσε τη δημοκρατία" και επειδή οι μέρες αυτές για την χώρα μας είναι σημαντικές δεν μπορώ να μην το συνδυάσω, υποστήριζε λοιπόν ότι η καλύτερη μορφή διακυβέρνησης είναι αυτή που ψυχορραγεί, επειδή αυτό σημαίνει ότι δίνει τη θέση της σε κάτι άλλο. Μήνυμα ελπιδοφόρο; Αισιόδοξο; Καλύτερο; Χειρότερο; Κρατάω τα θετικά! Τα υπόλοιπα από κοντά.

Στεφανία Βελδεμίρη

Αυτό που μου άρεσε περισσότερο με αυτό βιβλίο, είναι η τράμπα, τα 2 ραντεβού που κλείσαμε, ένα για να πάρω το βιβλίο από την Χριστίνα Β. και ένα για να το δώσω στην Ιφιγένεια. Το πρώτο πρωί πρωί με ζέστη ζέστη υπέροχη ζέστη και ήλιο και κίνηση, τριπλοπαρκαρισμένη στα δικαστήρια στην αρχή μια ωραίας ωραίας μέρας. Το άλλο σούρουπο με ανοιξιάτικη ζέστη ή αλλιώς δροσιά, στη γειτονιά μου στο τέλος μιας χαζής χαζής μέρας. Ωραία ήταν. Εκτός θέματος ως εδώ. Ας μπω.

Το βιβλίο μας, στην αρχή μου θύμισε τα extras στα dvd  του τύπου «δείτε πως γυρίστηκε η ταινία» ή ντοκυμαντέρ που τα σιχαίνομαι ή απομαγνητοφώνηση λέσχης ανάγνωσης του Τζούλιαν Μπάρνς όπου το μόνο μέλος είναι ο ίδιος και είχανε με τον εαυτό του να διαβάσουν Φλωμπέρ και στην επόμενη συνάντηση τους μετά από 800 χρόνια να πουν τη γνώμη τους. Κάτι τέτοιο.

 Όμως τα έλεγε ωραία και παρόλο που σκεφτόμουν συχνά «πω πω κόλλημα ο τύπος» δεν βαρέθηκα καθόλου. Συχνά σκεφτόμουν επίσης: μα καλά γιατί δεν διαβάσαμε Φλωμπέρ; Αλλά μετά ξεχνιόμουνα. Αυτό που συνέβαινε είναι πως μου άρεσαν πάρα πολύ οι παρατηρήσεις, τα σχόλια, οι ερμηνείες παρόλο που ελάχιστα από τα κείμενα στα οποία αναφέρονταν γνωρίζω. Θέλω να διαβάσω όμως μερικά από αυτά τώρα. Υπήρχε μια γενναία δόση χιούμορ που μου άρεσε πολύ, ένας αυτοσαρκασμός του συγγραφέα, μια στεγνή και σκληρή ματιά και τελικά κάτι σαν ευαισθησία (;).

Μου άρεσε πολύ η επανάληψη του: «ήμασταν ευτυχισμένοι- ήμασταν δυστυχισμένοι-μου λείπεις.» & το «Είναι εξαίσιο ή ανόητο να παίρνει κανείς τη ζωή στα σοβαρά;» το οποίο μου θύμισε ένα τραγούδι που πολύ μου αρέσει και το έχω χιλιοχορέψει όταν ήμουν στʼ αλήθεια μικρή. Το «Χάρτινο τσίρκο». Το χιλιοάκουσα αυτές τις μέρες πάλι μαζί με όλο το σιντι χάρη στον παπαγάλο και χόρεψα πολύ. Νάτο: http://www.youtube.com/watch?v=0kGJaefKlwI Μου άρεσε και το: «Μήπως αυτό είναι και η ιστορία λοιπόν -μια γρήγορη, γεμάτη αυτοπεποίθηση ακουαρέλα ενός ερασιτέχνη;» και συμφωνώ απολύτως.

            Όσο για τα μάτια της Έμμας, είχε πλάκα που πιάσαν ολόκληρο κεφάλαιο. Μαύρα ήταν για μένα, και καθόλου απρόσεχτος στα γραπτά του ο Φλωμπέρ. Μάλλον όσοι το ψείρισαν τόσο πολύ το θέμα δεν έχουν ερωτευθεί παράφορα ή δεν αντέχουν να θυμούνται πως ήταν, τότε που ότι χρώμα θες, το βρίσκεις μέσα σε μάτια.

Επίσης με ξετρέλανε η λίστα με τα 10 «απαγορεύεται» στις σελίδες 130-132 και προτείνω να συμπληρώσουμε τη λίστα και η λίστα να μην τελειώσει ποτέ.

Πολύ καλή βρήκα και την εκδοχή της Λουίζ Κολέ. Καλά τα είπε. Θα ήθελα να τελείωνε με το διαγώνισμα, ήταν δυνατό.  Αυτό στο τέλος, ξανά μανά μετά με τα ταριχευμένα πουλιά και τους παπαγάλους και τις σκόνες δε μʼ άρεσε. Αλλά έκανε εύκολο το κλείσιμο του οπισθόφυλλου, οπότε μπορεί και να ήταν καλό. Και έτσι μου βγήκε η ζωγραφιά, σαν ένας παπαγάλος που από το πολύ που τον κοίταξες, τον παρατήρησες, τον μελέτησες, τον ανάλυσες, τον περιέγραψες και διασταύρωσες και όλες τις γνώμες του πλανήτη, έχασε τα χρώματά του και ξεπουπουλιάστηκε. Έτσι έγινε και η ζωγραφιά.

Φιλιά τα λέμε αύριο

Ζωγραφιά για το βιβλίο, που αργότερα έγινε τμήμα του σήματος της λέσχης

Extracs of book reviews

Archontoula Diavati

«[… ]it is the code which the reader deciphers and becomes enlightened; passing on the calm and thoughtful love of a brave, complete man and the shiver of great literature […]».  

Christina Voumvouraki«[…] “very nice-I did not like it”. Maybe  the overly analysed prose and the self-referential tone of the book created from the start a sense of artificiality that didn’t seem to end». 


Eleni Papastergiadou

«I climb on a luxurious train wagon, with high speed and I extraordinarily enjoy a them, full of surprises. I recognize the life of a writer through the eyes of a doctor. I am constantly being bombarded with images and information, amusing with humor and exhausting with their details, which I cannot hold». 

Christina Kelesidou

«On page 173:”he hated democracy”; and since these days are of great significance for our country(Greece), I cannot but make the connection: the author sustains the view that the best form of governance is that one reaching its demise; because this means that something new can take its former place. A hopeful message? An optimistic one? Better or worse? I don’t know. I only keep the positive ones!» 

Stefania Veldemiri
«What happened was that I very much liked the observations, the comments, the interpretations, although I was not overly familiar with most of the texts the author was referring to; but now I wish to read some of them. There was a great sense of humor and the writer’s self-sarcasm was amusing; but there was also a realistic perspective, a cold glance and, finally, something resembling sensitivity». 

Extraits des nos opinions

Hélène Papastergiadou 

Je monte dans un wagon d’un train supermoderne et à toute vitesse je profite un texte pleine de surprises. Je connais la vie d’un écrivain (Flaubert) à travers les yeux médecin. Je suis continuellement bombardée par des images et des informations qui m’amusent avec leur humour, m’énervent avec leurs details méticuleux que je ne peux pas les retenir.