Η λέξη του μήνα: μουσική 12.8

" “μουσικὴν ποίει καὶ ἐργάζου”"
Ὁμιλία τοῦ Ἰωάννη Συκουτρῆ * 
(ἀπόσπασμα ἀπό ὁμιλία στὶς ἀποφοίτους 
τοῦ ἀμερικανικοῦ κολλεγίου - ἀπονομὴ πτυχίων 1932)

Σὲ ἐπεισόδιο στὸ  βιβλίο «Φαίδων», λίγες ὧρες πρὶν κλείσει τὰ μάτια του γιὰ πάντα, διηγεῖται ὁ Σωκράτης ἕνα περίεργο ὄνειρο. Ἀπό τὸν ὕπνο του συχνὰ μιὰ φωνή, φωνὴ προσταγῆς μαντική, τὸν ξυπνάει. “Σώκρατες, μουσικὴν ποίει καὶ ἐργάζου”. Τὰ ὄνειρα τὰ στέλνουν οἱ Θεοί. Καὶ ὁ Σωκράτης πειθήνιος σ’ἐκείνων τὰ προστάγματα κάθισε στὴ μοναξιὰ καὶ τὴν ἠρεμία τῆς φυλακῆς του νὰ «ποιήσει μουσικήν» καὶ ὁ πεζότερος τῶν ἀνθρώπων ἄρχισε νὰ γράφει στίχους, νὰ στιχουργεῖ τοῦ  Αἰσώπου τοὺς μύθους. Ὅμως τώρα στοῦ θανάτου τὰ πρόθυρα,  τὰ μάτια τῆς ψυχῆς ἀνοίγουν, καὶ ὁ νοῦς, ἐλευθερωμένος ἀπ’ τῆς ἐπίγειας ζωῆς τὰ δεσμά, τώρα ποὺ ἀντικρίζει τὸν ἄλλο κόσμο, ἀνοίγεται ὁλόκληρος πρὸς τὰ οὐράνια. Καὶ ὁ Σωκράτης τώρα ἐννοεῖ ὅτι τοῦ θεοῦ τὰ λόγια δὲν ἔχουν ποτὲ τὸ νόημά τους στὴν ἐπιφάνεια, πρόχειρο στοὺς ὄχι ἁγνοὺς καὶ στοὺς πολλούς. Ἀργὰ καὶ ἥσυχα τοῦ ἀποκαλύπτεται ἡ βαθύτερη σημασία τῆς θείας προσταγῆς. Ἡ μουσικὴ ποὺ ζητεῖ ὁ θεὸς δὲν εἶναι ἕνα κοινὸ τραγούδι. Ἡ ζωή του εἶναι ὁλόκληρη, μιὰ ζωὴ ἀφιερωμένη στὴν ὑπηρεσία τοῦ ὡραίου, τοῦ ἀληθινοῦ, τοῦ ἀγαθοῦ, ὡς  σύγχορδη δοξολογία πρὸς τὸν Ἀπόλλωνα, πρὸς τὸν ὡραῖο θεὸ τοῦ φωτὸς καὶ τῆς τέχνης. Σὲ αὐτὴ τὴ δοξολογία πρόκειται νὰ προσθέσει τώρα μὲ τὸ θάνατό του, τοὺς τόνους τοὺς γλυκύτερους καὶ ἁρμονικότερους. Ἔτσι καὶ ὁ κύκνος, ὁ ὁμόδουλος καὶ ἱερὸς τοῦ Ἀπόλλωνος ἔτσι  καὶ τ’ ἄλλα τοῦ δάσους τὰ πουλιά, τραγουδοῦν γλυκύτερα πρὶν πεθάνουν, πρὸς δόξα τοῦ Ἀπόλλωνα, ὄχι ἀπ’ τὸν πόνο τῆς ζωῆς τους ποὺ σβήνει ἀλλὰ ἀπ’ τὴ χαρὰ τοῦ λυτρωμοῦ ποὺ τοὺς ἀνοίγεται. Καὶ εἶναι τὸ τραγούδι τους ὄχι μοιρολόγημα τῆς ζωῆς, ὑμνολόγημα εἶναι τοῦ θείου…

Σὲ παρόμοια μουσικὴ ὀφείλει συνειδητὰ  κάθε ἄνθρωπος  νὰ συντονίσει καὶ τὴ ζωὴ καὶ τὸ θάνατό του. Δὲ χρειάζεται ν ἀπαρνηθεῖ γι’ αὐτό τὴ ζωή, οὔτε μονόπλευρα νὰ τὴν περιορίσει. Ἴσα ἴσα ὅλοι τῆς ζωῆς οἱ τόνοι καὶ τῆς ἀνθρώπινης ἀκόμη ἀδυναμίας οἱ ἐκδηλώσεις, καὶ τὸ κλάμα καὶ τὸ γέλιο, καὶ ἡ σιωπὴ καὶ τὸ τραγούδι, καὶ ἡ οἰμωγὴ τοῦ πόνου καὶ τῆς χαρᾶς ὁ ἀλαλαγμός, καὶ τῆς ἀγωνίας ἡ κραυγὴ καὶ τῆς ἀγάπης τὸ ψιθύρισμα, καὶ ἡ προσευχὴ κι ὁ θρίαμβος καὶ ἡ συντριβή, καὶ ἡ ἐλπίδα, καὶ τῆς ὀργῆς ἡ κατάρα, καὶ τῆς συμπόνιας τὸ γλυκομίλημα, ὅλα, ὅλα χωρίς ἐξαίρεση, καὶ χωρίς διάκριση, μπορεῖ καὶ πρέπει νὰ ἀποτελέσουν, τὴν πολύφωνη  ἁρμονία  ποὺ θὰ ἀνέβει σὰν θυσία ὑμνική πρὸς τὸν πατέρα τῶν φώτων. Ἀρκεῖ ἡ φιλοσοφία νὰ κατευθύνει  μὲ ἐπιδέξιο χέρι τὸ μέτρο καὶ τὸ ρυθμό, τὸν καιρὸ καὶ τὸ νόημα τοῦ καθενός. Χωρίς ἐκείνη, παραφωνίες, δυσαρμονίες, χάος…

Η συνέχεια στην ιστοσελίδα:
ΤΙ ΕΣΤΙΝ ΟΥΣΙΑ

* Ο Ιωάννης Συκουτρής ( 1 Δεκεμβρίου 1901 — 21 Σεπτεμβρίου 1937) ήταν διακεκριμένος Έλληνας φιλόλογος.  Είναι ιδιαίτερα γνωστός για το εξαιρετικής ποιότητας έργο του, στο οποίο δεσπόζουν οι εκδόσεις και οι εισαγωγές στην Ποιητική του Αριστοτέλη και το Συμπόσιο του Πλάτωνα, αλλά και για την αυτοκτονία του σε νεαρή ηλικία.

Επιλογή της Αρχοντούλας Διαβάτη
για τη Λέξη του μήνα