18 Μαΐου 2017

108ο βιβλίο: Τζέημς Τζόυς, «Οι Δουβλινέζοι»

Τζέημς ΤζόυςΟι Δουβλινέζοι
μετάφραση: Κοσμά Πολίτη
Ζαχαρόπουλος Σ. Ι., 1987
245 σελ.

108ο βιβλίο
19/4/2017
Πρόταση τής Βιολέττας Παπαδοπούλου


Βιολέττα Παπαδοπούλου
Ο Τζόυς γεννήθηκε το 1882 στο Δουβλίνο, από πατέρα φιλελεύθερο και αντικληρικό και μητέρα φανατικά καθολική. Ο πατέρας του υπήρξε αλκοολικός, οδήγησε την οικογένειά του στην πτώχευση.
Παρόλο που σπούδασε σε θρησκευτικό περιβάλλον, αρνήθηκε τον καθολικισμό, ενώ ο θάνατος της μητέρας του τον επηρέασε βαθιά.
Έφυγε από την Ιρλανδία με τη Νόρα Μπάρνακλ για την Τεργέστη, όπου έμεινε 15 χρόνια και μετά για Ρώμη, Παρίσι και Ελβετία.
΄Εχει γράψει δύο πολύ σημαντικά βιβλία της παγκόσμιας λογοτεχνίας, τον Οδυσσέα και το Finnegan’s Wake.
Οι Δουβλινέζοι εκδόθηκαν, μετά από πολλές περιπέτειες, το 1914, πέντε χρόνια μετά τη συγγραφή τους.
H διάρθρωσή τους, σύμφωνα με τον συγγραφέα, ακολουθεί τη σειρά:
Παιδική ηλικία, εφηβεία, ωριμότητα, δημόσια ζωή.
Πρόκειται για μία σειρά διηγημάτων, όπου περιγράφεται η ζωή του Δουβλίνου των νεανικών χρόνων του συγγραφέα και αναλύονται διάφοροι χαρακτήρες και καταστάσεις, καταδεικνύοντας την κοινωνική του διαστρωμάτωση, τις συνήθειες των ανθρώπων, με τρυφερότητα, αγάπη, χιούμορ –καυστικό όταν πρόκειται για την Καθολική Εκκλησία και τους εκπροσώπους της- σαρκασμό και μια δόση νοσταλγίας.
Βλέπουμε χαρακτήρες που φοβίζουν τα παιδιά (Μία Συνάντηση), τα εφηβικά ερωτικά σκιρτήματα των αγοριών (το Αράπικο Παζάρι), την αφοσίωση και το καθήκον(η΄Εβελιν), το τέλμα της μεσοαστικής τάξης και την ηθική κατάπτωση κάποιων από τους ήρωές του (ο Τζίμι στους Αγώνες Αυτοκινήτων και η Μαντάμ Μόνεϊ στην Πανσιόν δι’ οικογενείας), το αδιέξοδο των σχέσεων και τη λύπη ανθρώπων, που δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα, ενώ ονειρεύονται τη φυγή σε άλλους τόπους (ο Τσάντλερ στο Μικρό Σύννεφο ή ο Φάρριγκτον στα Αντίγραφα), την απελπισία των βιοπαλαιστών ή την απέλπιδα προσπάθεια μιας μητέρας για καταξίωση της κόρης της (η Χάρη)και στο καλύτερο όλων των διηγημάτων , Οι Νεκροί, την τρυφεράδα των σχέσεων των τριών Χαρίτων με τον περίγυρό τους και ειδικότερα με τον ανιψιό τους Γκάμπριελ καθώς και τον εξαίσιο ερωτισμό που αναδίδει η ιστορία της συζύγου του Γκρέτας με τον νεαρό, νεκρό πια, έρωτα της ζωής της.
Το σημαντικότερο όλων είναι ότι ο Τζόυς δεν κρίνει τους χαρακτήρες του, μόνο τους παρουσιάζει στους αναγνώστες του.
Ακόμη φανερώνεται η εθνικιστική έξαρση που ξεκίνησε στην Ιρλανδία (το ποίημα Ο θάνατος του Παρνέλ) και το γενικότερα τέλμα της χώρας στις αρχές του 20ου αιώνα.
Για όλες αυτές τις παραμέτρους και για να διαβάσουμε έναν από τους σπουδαιότερους συγγραφείς της λογοτεχνίας και να πάρουμε λίγο από το χρώμα της Ιρλανδίας, πρότεινα το βιβλίο αυτό.

Ντίνα Παπαδοπούλου
Ο Joyce μας παρουσιάζει ένα Δουβλίνο με ανθρώπους αναποφάσιστους, όπως η Έβλιν, αγχωμένους, μίζερους, διστακτικούς ν’ αλλάξουν η ζωή τους. Νοιώθουν εγκλωβισμένοι, «αν ήθελες να πετύχεις έπρεπε να φύγεις. Τίποτα δεν μπορούσες να κάνεις στο Δουβλίνο» ο Τσαντλεράκος, δεν τους αρέσει η ζωή τους στο Δουβλίνο αλλά δεν τολμούν να αποφασίσουν μια φυγή. Είναι όμως το Δουβλίνο των αρχών του 20ου αιώνα με έντονα τα χαρακτηριστικά της θρησκευτικής αντιπαλότητας προτεσταντών και καθολικών και της κοινωνίας που έδιωξε και καταδίκασε τον Όσκαρ Ουάιλντ. Υπάρχουν θαυμάσιες περιγραφές της πόλης, του ποταμού Λίφυ που την διασχίζει, όπως και των γεφυρών, Γκράτταν, Ο’ Κόνελ κ.α. Ο Joyce έφυγε σε σχετικά νεαρή ηλικία από το Δουβλίνο, αλλά το κουβαλάει μέσα του. Έτσι όλα τα γραφτά του σε πρόζα σκηνοθετούνται χωρίς εξαίρεση στην πόλη αυτή και απασχολούνται με την ζωή της πόλης αυτής. Αρνήθηκε το Δουβλίνο αλλά τον κυνηγούσε το Δουβλίνο. Ξεχώρισα κάποια διηγήματα όπως «Οι αδελφές», «Μία συνάντηση», «Εβλίν», «Ένα συννεφάκι», «Αναποδιές», «Των αγίων πάντων», όμως περισσότερο μου άρεσε «Ο νεκρός» και ο συμβολισμός του για το χιόνι, γράφει «άκουγα το χιόνι να πέφτει ανάλαφρα πάνω στο σύμπαν, να πέφτει ανάλαφρα σαν ερχομός του τελειωτικού τους τέλους, πάνω σε όλους τους ζωντανούς και τους νεκρούς».
Με την απόσταση ενός αιώνα σχεδόν, αν επισκεφτεί κάποιος το Δουβλίνο σχηματίζει μιά εντελώς διαφορετική γνώμη. Μετανάστευσαν σε όλα τα μήκη και πλάτη σε αναζήτηση καλύτερης ζωής, αλλά δεν ξέχασαν την πατρίδα τους. Είναι εξωστρεφείς, φιλόξενοι, έχουν πραγματικό χιούμορ και αυτοσαρκάζονται μόνιμα. Τιμούν τους συγγραφείς τους , τέσσερις έχουν πάρει Νόμπελ, έχοντας στο κέντρο του Δουβλίνου το μοναδικό, από όσο ξέρω τουλάχιστον, Μουσείο Συγγραφέων.

Κλεοπάτρα Τσάκουρη
Κοντά στους ανθρώπους του μόχθου, της κακοπληρωμένης δουλειάς, τους πληγωμένους που βλέπουν τα όνειρά τους να πνίγονται, τα σχέδιά τους να μη πραγματοποιούνται, ο άνθρωπος παλεύει μόνος του με άσχημες συνθήκες μέσα σε ένα κοινωνικό περιβάλλον, σε αυτό του Δουβλίνου, αρχές του 1900, που αλλοιώνει κάθε λεύτερη σκέψη για δημιουργία, κάθε προσδοκία για επιτυχία. Η Έβελιν με το εισιτήριο στο χέρι για ένα καινούριο μέλλον στην Αμερική, δειλιάζει τελευταία στιγμή να φύγει απ' το ασφυκτικό σπιτικό της με το δυνάστη πατέρα. Η μικρή πιανίστα δε παίζει στο ρεσιτάλ, υπακούοντας την αυταρχική μητέρα της που αποφασίζει γι' αυτήν. Η γυναίκα του ναυτικού που ασφυκτιά στο γάμο της, με ένα σύζυγο απόντα, απογοητεύεται από τη ρομαντική σχέση της μ' έναν άνδρα, σκοτώνεται στις ράγες του τραίνου. Ο νεαρός Τσάντλερ στη συνάντηση με το φίλο του που δουλεύει στην Αγγλία, βλέπει την αλλαγή στη συμπεριφορά του απέναντί του, ζηλεύει την επιτυχία του και θέλει ν' αλλάξει τη μίζερη ζωή του με τις ευθύνες του γάμου, του πατέρα που κουβαλά στους αδύναμους ώμους του, συνάμα μετανιώνει για τις σκέψεις του , είναι μάταιο με τις σκληρές συνθήκες που βιώνει καθημερινά.
Ο Κόρμυ παινεύεται για τα κατορθώματά του στους φίλους του καθώς ξεγελά φτωχές κοπέλες παριστάνοντας τον ερωτευμένο μαζί τους παίρνοντας το χαρτζιλίκι τους.
Οι ιστορίες του Δουβλίνου απλές, ταπεινές, καθημερινές αγγίζουν τον αναγνώστη με τη βαθιά εσωτερίκευση των χαρακτήρων των ηρώων του. Προκαλούν συγκίνηση καθώς τις θεωρεί δικές του, τον προβληματίζουν, τον ενοχοποιούν κατά κάποιο τρόπο, νιώθοντας την αδυναμία του, να κάνει τα βήματα για την αλλαγή της κατάστασης, για την αναπνοή, την ελευθερία των ανθρώπων δίπλα του.

 "Ταυτότητα" και εξώφυλλο βιβλίου από τη βάση της  Βιβλιονέτ

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου