27 Μαΐου 2017

Η δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη ( 3 Απριλίου 1912, Κερασίτσα Αρκαδίας - 27 Μαΐου 1963, Θεσσαλονίκη)

Ο Γρηγόρης Λαμπράκης πέθανε σαν σήμερα, στις 27 Μαΐου 1963, πέντε ημέρες μετά το δολοφονικό κτύπημα που δέχτηκε στις 22 Μαΐου 1963 στη Θεσσαλονίκη. Για τη δολοφονία του γράφηκαν πολλά βιβλία, και όπως φαίνεται συνεχίζεται αμείωτο το ενδιαφέρον, καθώς παραμένουν έως και σήμερα αναπάντητα πολλά ερωτήματα.


Βασίλης Βασιλικός, «Ζ - φανταστικό ντοκιμαντέρ ενός εγκλήματος»,
εκδόσεις Gutenberg - Γιώργος & Κώστας Δαρδανός, 2016
(α΄ έκδοση Θεμέλιο, 1966,

Μυθιστόρημα-σταθμός της ελληνικής λογοτεχνίας, πολιτικό ντοκουμέντο, ένα από τα διασημότερα σε όλο τον κόσμο ελληνικά βιβλία, το "Ζ" του Βασιλικού σε νέα έκδοση, πενήντα χρόνια από την πρώτη του κυκλοφορία.

Το "Ζ" δεν χρειάζεται συστάσεις. Ή μήπως αυτό δεν είναι αλήθεια; Τι γνωρίζουμε για το διασημότερο, μαζί με τον Ζορμπά, ελληνικό πεζογράφημα που, μεταξύ άλλων, προτάθηκε το 2009 από την εφημερίδα Guardian ως ένα από τα 1.000 μυθιστορήματα που "όλοι πρέπει απαραιτήτως να διαβάσουν"; Μήπως νομίζουμε πως το γνωρίζουμε μέσω της ομότιτλης ταινίας του Κώστα Γαβρά;

Ο Βασίλης Βασιλικός, γνωστός ήδη και βραβευμένος συγγραφέας, αρχίζει να ασχολείται με το "Ζ" εν θερμώ, αμέσως μετά τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, τον Μάιο του 1963. Συγκεντρώνει όλα τα στοιχεία και το προανακριτικό υλικό, αλλά καθυστερεί την έκδοση του βιβλίου λόγω των αμφιβολιών του για το πώς πρέπει να χειριστεί συγγραφικά το θέμα. Το έναυσμα για την ολοκλήρωση του έργου τού δίνεται, όταν, όπως έχει πει πολλές φορές ο συγγραφέας, το 1966 διαβάζει το "Εν ψυχρώ", το διάσημο πια "non-fiction novel" του Τρούμαν Καπότε. Όπως εξηγεί στο επίμετρο του βιβλίου η Γ. Φαρίνου-Μαλαματίρη, στη διαμόρφωση του ύφους του Βασιλικού σημαντικό ρόλο είχαν και τα θεωρητικά κείμενα του Ζαν Πωλ Σαρτρ που καλούσαν τους συγγραφείς σε κοινωνική στράτευση. 

Το "Ζ" πρωτοεκδόθηκε τον Νοέμβριο του 1966, ενώ η δίκη για την υπόθεση Λαμπράκη συνεχιζόταν, προκαλώντας αίσθηση όχι μόνο λόγω του θέματός του αλλά και του πρωτοποριακού τρόπου γραφής του. Η χούντα το απαγορεύει· η φήμη του στο εξωτερικό εκτοξεύεται, ειδικά αφότου ο Γαβράς μεταφέρει ένα τμήμα του, σε σενάριο Χόρχε Σεμπρούν, στον κινηματογράφο. 

Μέχρι σήμερα το "Ζ" έχει εκδοθεί σε 22 γλώσσες, ενώ εξακολουθεί να γοητεύει με την πλοκή του και τα λυρικά του κομμάτια, να εντυπωσιάζει με την τόλμη του στην αποκάλυψη των παρακρατικών κυκλωμάτων και της εκκόλαψης εγκληματικών οργανώσεων. Η εύλογη σύνδεσή του, τέλος, με σύγχρονα γεγονότα προσφέρει διαρκώς τη δυνατότητα νέων σηματοδοτήσεων.


Συλλογικό έργο, «Δολοφονία Λαμπράκη -
η ιστορική συζήτηση 50 χρόνια μετά»,
πρακτικά ημερίδας,
έκδοση Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, 2016
Περιεχόμενα

Πρόλογος
- Νίκος Βούτσης, πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων
- Γιώργος Ρωμαίος
Πολιτικές δολοφονίες στην Ελλάδα
- Στράτος Δορδανάς
Το τρίκυκλο, ένα "ατύχημα" και η αδέκαστη δικαιοσύνη
- Χρήστος Χρηστίδης
Δυτικοί διπλωμάτες και υπόθεση Λαμπράκη: ξένοι παρατηρητές και εσωτερικό πολιτικό πλαίσιο 1963 - 1966
- Κωνσταντίνος Σβολόπουλος
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και η υπόθεση Λαμπράκη
- Κωνσταντίνα Ε. Μπότσιου
Η επιρροή της δολοφονίας Λαμπράκη στις σχέσεις της ΕΡΕ με την Ένωση Κέντρου και την Αριστερά
- Ιωάννα Παπαθανασίου
Η Αριστερά αντιμέτωπη με τη δολοφονία Λαμπράκη: πολιτικοί χειρισμοί και στρατηγικές επιδιώξεις
- Ηλίας Νικολακόπουλος
Αμφισβητώντας τα όρια της "εθνικοφροσύνης": οι συνεργασίες της ΕΔΑ με τον ρευστό χώρο της Κεντροαριστεράς
- Γιάννης Π. Τζαννετάκος
Κράτος, αντικράτος, παρακράτος, υπερκράτος στις αρχές της δεκαετίας του 1960
- Γιάννης Γιανουλόπουλος
Το ελληνικό παρακράτος και η μακρά ιστορία του, το φοιτητικό κίνημα των αρχών της δεκαετίας του 1960: η δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη
- Σωτήρης Ριζάς
Δεκαετία του 1960: το πολίτευμα σε δοκιμασία
- Λεωνίδας Καλλιβρετάκης
Μια ιστορία του 1958, προάγγελος του 1963 (και του 1967)
- Ευάνθης Χατζηβασιλείου



Κώστας Παπαϊωάννου,
«Πολιτική Δολοφονία: Υπόθεση Λαμπράκη»,
 εκδόσεις Ποντίκι, 1995


[...] Η πολιτική δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη έγινε την ώρα που βάδιζε σχεδόν μόνος -τον συνόδευαν ελάχιστοι "Φίλοι της Ειρήνης"- σ' ένα χώρο όπου βρίσκονταν
- εκατοντάδες παρακρατικοί, 
- 180 άντρες της χωροφυλακής,
- όλη η τοπική ηγεσία του σώματος: από το στρατηγό Μήτσου μέχρι το διευθυντή της αστυνομίας Ευθύμιο Καμουτσή και τον υποδιευθυντή Μιχ. Διαμαντόπουλο και από το διοικητή Εθνικής Ασφαλείας ταγματάρχη Κωνσταντίνο Δόλκα μέχρι τους υπομοιράρχους Εμμ. Καπελώνη και Δημήτριο Κατσούλη -από τα "μεγάλα ονόματα" της "υπόθεσης Λαμπράκη".
Μέχρι σήμερα δεν ξέρουμε -και ίσως δεν θα μάθουμε ποτέ- ποιοι άλλοι ήταν εκεί από αυτούς που θα μπορούσαν να παίξουν ρόλο στη δολοφονία και ποιοι δούλευαν για ποιον εκείνη την άγρια νύχτα στη Θεσσαλονίκη πριν από τριάντα χρόνια... [...]

(από τον πρόλογο του βιβλίου)


Σπύρος Κουζινόπουλος,
"Οι μεγάλες πολιτικές δολοφονίες
 στη Θεσσαλονίκη του 20ου αιώνα", Ιανός 2013





Η Θεσσαλονίκη χαρακτηρίστηκε στη διάρκεια του 20ού αιώνα ως η πόλη των πολιτικών δολοφονιών, καθώς σε σκοτεινές περιόδους της νεότερης ιστορίας της, οργανώθηκαν και εκτελέστηκαν μεγάλα οργανωμένα πολιτικά εγκλήματα, τα περισσότερα των οποίων ελάχιστα εξιχνιάστηκαν και οι ηθικοί τους αυτουργοί δε βρέθηκαν ποτέ. 

Ο βασιλιάς Γεώργιος o A΄, ο Αμερικανός δημοσιογράφος Τζορτζ Πολκ, το ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ, πρώην υπουργός Γιάννης Ζεύγος, οι βουλευτές της ΕΔΑ Γρηγόρης Λαμπράκης και Γιώργης Τσαρουχάς και ο αγωνιστής του αντιδικτατορικού αγώνα Γιάννης Χαλκίδης, ήταν τα θύματα αυτών των εγκληματικών ενεργειών. 

Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε τόσο κατά τη διάπραξη, όσο και τη συγκάλυψη των φυσικών και ηθικών αυτουργών, παρέμενε σχεδόν η ίδια. Λες και οι δολοφονίες αυτές σχεδιάζονταν και εκτελούνταν από έναν κοινό εγκέφαλο, αν και το πρώτο έγκλημα από το τελευταίο απείχε μισό αιώνα. 

Διερευνώντας εκείνες τις πολιτικές δολοφονίες, ανακαλύπτει κανείς έκπληκτος ότι σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις, υπήρξε ένα πλήθος απίθανων συμπτώσεων και απίστευτων περιστατικών, που αυτά τελικά, και όχι η επιδεξιότητα ή η καπατσοσύνη των αστυνομικών αρχών, ήταν που οδήγησαν στον εντοπισμό των δολοφόνων. Δίχως εκείνες τις συμπτώσεις, ίσως να μη γινόταν ποτέ γνωστή η ταυτότητα των δραστών και να επικρατούσε ακόμη η εκδοχή που παρουσίαζαν τα σαΐνια της αστυνομίας, οι Κλουζώ της εποχής, για να συγκαλύψουν τους δράστες και τα κίνητρά τους.

Με τα στοιχεία που παρουσιάζει ο Σπύρος Κουζινόπουλος, τις μαρτυρίες, το ανέκδοτο υλικό, τα ντοκουμέντα και σημαντικές αδημοσίευτες μέχρι σήμερα φωτογραφίες, φωτίζονται επαρκώς και οι έξι αυτές συνταρακτικές πολιτικές δολοφονίες που συγκλόνισαν τη Θεσσαλονίκη στη διάρκεια του 20ού αιώνα.


Τα στοιχεία των βιβλίων από τη βάση της Βιβλιονέτ

Περισσότερα βιβλία για τη δολοφονία του Γ. Λαμπράκη https://www.bookpress.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου