Λέων Τολστόι, Ο διάβολος, Πολικούσκα, Πάτερ Σέργιος, Οικογενειακή ευτυχία, Ο θάνατος του Ιβάν Ίλιτς
μετάφραση: Ανδρέας Σαραντόπουλος
Εκδόσεις Ζαχαρόπουλος, 1989
1-10-2014
Βιβλίο 57/58
Πρόταση της Στεφανίας Βελδεμίρη
O διάβολος,
του Τολστόι (1828-1910), είναι μια νουβέλα για τη σεξουαλική ελευθερία και τη
νέα ατομική ηθική, από τα τελευταία έργα του μεγάλου Ρώσου μυθιστοριογράφου και
ηθικού στοχαστή. Ένας παντρεμένος αυτοκτονεί για να αποφύγει τον πειρασμό, σαν
να μην είχε τουλάχιστον γραφτεί τον ίδιο
καιρό πάνω κάτω από τον αξιολάτρευτο -κι όχι μόνο γιατί γεννηθήκαμε την ίδια
μέρα - Ιρλανδό μυθιστοριογράφο, δραματουργό
κ.τ.λ. Όσκαρ Ουάιλντ, ότι ο καλύτερος τρόπος
για να αντισταθείς στον πειρασμό, είναι να υποκύπτεις.
Ο Γκιβγκιένι αγαπάει τη γυναίκα του αλλά μάλλον πρόκειται
εδώ για μια κοινωνική σύμβαση, ένα καθήκον που του φέρνει θλίψη. Αυτός ποθεί τη
Στεπανίδα, μια ωραία, αυθόρμητη χωριατοπούλα στα όρια του πρωτογονισμού, που
άρχισε να συναντάει πριν το γάμο του
αλλά και εμφανίζεται διαρκώς στο δρόμο του και μετά απ’ αυτόν, διαταράσσοντας
τήν κοινωνική τάξη των πραγμάτων. Αυτή η δροσερή παρουσία στη ζωή του, με την
απλότητα και τη φυσικότητα της, αρχίζει να τον δυναστεύει σαν ένας διάβολος. Το
φάσμα της απιστίας, της προδοσίας, των τύψεων του πόθου, της λαγνείας, του
αισθησιακού πάθους τον σπρώχνει στην αυτοκτονία: αυτή η λύση προκρίνεται για τη
σωτηρία από τον πειρασμό και τη γνήσια χριστιανική αρετή που αποζητάει ο Τολστόι,
ένας αριστοκράτης που έκανε δεκατέσσερα παιδιά, είχε μια τρικυμιώδη ζωή
ασωτίας στην αρχή, αλλά και αγώνα αργότερα για μια άλλη, πιο αληθινή ζωή, τα
τελευταία χρόνια κυρίως της ζωής του τον απασχολούσε
ιδιαίτερα το πρόβλημα της ατομικής ηθικής
και η βίαιη κριτική της κοινωνίας και των θεσμών, και η αποστασιοποίησή του από το οργανωμένο κράτος και την επίσημη
εκκλησία, εξ ου και ο αφορισμός του, το 1901, μετά την Ανάσταση.
Η νουβέλα είναι πολύ καλογραμμένη, χωρίς ίχνος διδακτισμού,
με διεισδυτικότητα περιγράφοντας τα ήθη και την υποκρισία της αριστοκρατίας,
της τάξης στην οποία ανήκε ο συγγραφέας αλλά ήδη στην ώριμη ηλικία του επέλεξε
να αποκηρύξει και να γράφει στο εξής στηλιτεύοντας τη συμβατικότητα και την
υποκρισία της.
 |
Tolstoj, Lev Nikolaevic, 1828-1910 |
Βιολέττα Παπαδοπούλου
O Λέων Τολστόι γεννήθηκε το 1828 από οικογένεια ευγενών
και έχασε πολύ νωρίς και τους δύο του γονείς. Έζησε κοντά στη φύση, την
παρατήρησε και την αγάπησε πολύ, αυτήν και τους ανθρώπους της υπαίθρου, κάτι
που αναδεικνύεται με μεγάλη λεπτομέρεια και μαεστρία σε όλα του τα έργα.
Αποτελεί κορυφαίο
κλασσικό συγγραφέα, που όσο και να τον διαβάζω δεν τον χορταίνω. Για τις περιγραφές των χαρακτήρων, τις φιλοσοφικές
και θρησκευτικές του αναζητήσεις, για
την απεικόνιση των προβλημάτων της ρωσικής κοινωνίας του 19ου αι..
Όλη του τη ζωή
προσπαθούσε να αποτινάξει το βάρος της αριστοκρατικής καταγωγής του και στο
τέλος χάρισε μέρος της περιουσίας του, προς μεγάλη απογοήτευση της συζύγου του,
στο λαό (υπάρχει και σχετική ταινία με τον Κρίστοφερ Πλάμερ στον ομώνυμο ρόλο).
Στον Διάβολο,
βλέπουμε την πάλη τού Ευγένι Ιβάνοβιτς
ανάμεσα σε αυτό που είναι πρέπον (να παντρευτεί-νοικοκυρευτεί, με παιδιά
και περιουσία) και στις επιθυμίες του (τον Διάβολο), με την μορφή της
Σεπαντίνας, που τον αναστατώνει, θυμίζοντάς του πόσο πιο ωραία είναι να ζεις
χωρίς την ψευτοϋποκρισία των ηθικών διλημμάτων της κοινωνίας του. Κάτι που
τελικά τον οδηγεί στην αυτοκτονία.
Αν διαβάζαμε όλο το
βιβλίο, θα βλέπαμε και στις υπόλοιπες ιστορίες του να επαναλαμβάνεται μία
απέχθεια στις κοινωνικές συμβατικότητες, στα ψέματα, που μέσα τους
αναγκαζόμαστε να ζούμε, στο γάμο και, γενικά, σε όλα τα comme il faut ( τα καθωσπρέπει). Ιδίως στο
«Πάτερ Σέργιος», υπερβαίνει και τις θρησκευτικές δοξασίες για την πίστη και τη σωτηρία της ψυχής, και καταλήγει πως η πραγματική αγάπη βρίσκεται στην άνευ όρων
θυσία για τους άλλους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου