Στιγμές από το Open House Thessaloniki 2014: ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΑΠΘ - ΝΕΑ ΜΟΝΑΔΑ

Ένα από τα 63 κτίρια που άνοιξαν φιλόξενα τις πόρτες τους στο κοινό το Σαββατοκύριακο 15-16 Νοέμβρη, στο πλαίσιο του Open House Thessaloniki 2014, ενός διεθνούς θεσμού με σκοπό την ανάδειξη και την προώθηση της αρχιτεκτονικής, ήταν και η Νέα Μονάδα της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του Α.Π.Θ.  Σύμφωνα με την ιστοσελίδα της Βιβλιοθήκης ( http://www.lib.auth.gr ), το παλαιό κτίριο φιλοξενεί τις διοικητικές υπηρεσίες και το φοιτητικό αναγνωστήριο, ενώ στο νέο στεγάζεται το επιστημονικό αναγνωστήριο -στη διάθεση κατά κύριο λόγο των μεταπτυχιακών φοιτητών. Ας σημειωθεί ότι το νέο κτίριο απέσπασε το βραβείο καλύτερου δημόσιου έργου του Ελληνικού  Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής, για την περίοδο 1995-2000.

Η προσθήκη στην Κεντρική Βιβλιοθήκη είναι ένα κτίριο υπόσκαφο, βυθισμένο στο χώμα, κρυμμένο από την βιαστική ματιά του περαστικού. Κι ενώ ο ανυποψίαστος επισκέπτης του Open House, με τον οδηγό στο χέρι, ψάχνει να βρει κάτι τέτοιο...

φωτογραφία: Μπάμπης Λουιζίδης
πηγή:  http://www.openhousethessaloniki.gr/

...συναντάει τελικά αυτό:

φωτογραφίες: Χριστίνα Βουμβουράκη

Γκράφιτι και συνθήματα καλύπτουν την επενδεδυμένη με τούβλο κύρια όψη του κτιρίου, ενώ σε μεγάλες επιφάνειες της η επένδυση έχει αποξηλωθεί και έχει αποκαλυφθεί το ψυχρό, γκρίζο σκυρόδεμα.

Χρειάστηκαν λίγα λεπτά για να εντοπιστεί η είσοδος. Ακόμη και φοιτητές, που κυκλοφορούσαν στον περιβάλλοντα χώρο του κτιρίου, δεν ήξεραν να απαντήσουν στην εύλογη ερώτηση: «Από πού μπαίνεις;» Μια οξεία μεταλλική αιχμή, που διακρίνεται από μακριά, δεν ήταν σίγουρη επιλογή -δεν ξέρεις ποτέ με τις προσθήκες- αλλά τελικά η κίνηση προς τα εκεί, διαμέσου τσιμεντένιων τοίχων σημαδεμένων με συνθήματα και πολύχρωμες μουτζούρες, αποκάλυψε το κεντρικό κυκλικό αίθριο και ένα περιστροφικό κλιμακοστάσιο, που μας προσγείωσε ομαλά στην στάθμη εισόδου της βιβλιοθήκης. 

φωτογραφίες: Χριστίνα Βουμβουράκη

Μόλις μπεις, το αναγνωστήριο και ο χώρος των περιμετρικών βιβλιοστασίων σε κερδίζουν ακαριαία με τις γενναιόδωρες διαστάσεις τους, τη ζεστασιά του ξύλου και του τούβλου, που ισορροπεί επιτυχώς με την σιγουριά του εμφανούς σκυροδέματος υποστυλωμάτων και τοιχίων, και κυρίως με την ποιότητα του φωτός, που εισέρχεται ποικιλοτρόπως μέσα στο κτίριο από τα ανοίγματα του αίθριου και οροφής.

 

φωτογραφίες: Χριστίνα Βουμβουράκη

Η Μόρφω  Παπανικολάου, αρχιτεκτόνισσα και συν-δημιουργός του χώρου, μας υποδέχθηκε ευγενικά  και μας μίλησε για τις συνθετικές προθέσεις των μελετητών. Σύμφωνα με τα λεγόμενα της, πρόκληση αποτέλεσε η γειτνίαση του υπό μελέτη έργου με το κτίριο της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του Α.Π.Θ., χαρακτηριστικού δείγματος της αρχιτεκτονικής του ’60, έργου των Παπαϊωάννου-Φινέ.  Συνθετικούς στόχους της μελέτης αποτέλεσαν:

• η ελαχιστοποίηση του ορατού κτιριακού όγκου του νέου κτιρίου
• η ομαλή ένταξη στο ανάγλυφο της διαθέσιμης προς οικοδόμηση επιφάνειας
• η κυριαρχία του φυσικού περιβάλλοντος
• η εξασφάλιση της συνέχειας του δημόσιου χώρου του πανεπιστημιακού campus
  (με την δημιουργία ενός αρχιτεκτονικού περιπάτου στην οροφή του κτίσματος)

Κεντρική ιδέα αποτέλεσε η δημιουργία μιας «εσωστρεφούς αγκαλιάς», που στοργικά περιβάλλει των μαγικό κόσμο των βιβλίων. Μέσα σε αυτό το «παράλληλο σύμπαν» του αναγνώστη – χρήστη του χώρου-  διακριτικά «το φως αφηγείται τον κύκλο της μέρας», μεταλλάσσοντας την ατμόσφαιρα, ανάλογα με την πορεία του ήλιου, ενώ η πληθωρική υλικότητα των εμφανών υλικών, που χρησιμοποιήθηκαν -ξύλο,τούβλο,μπετόν- ολοκληρώνει με συνέπεια  την έντονη αισθητηριακή εμπειρία του χρήστη. 

Η κάτοψη του κτιρίου- προσθήκης.
Σκιαγραμμισμένο, το κτίριο της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του Α.Π.Θ. Στην κάτοψη της προσθήκης διακρίνεται ο καμπυλόσχημος τοίχος της κύριας όψης και το κυκλικό αίθριο. Άνωθεν του κτίσματος διαμορφώνεται φυτεμένη επιφάνεια, εμπλουτισμενη με διαδρομές και γλυπτικά στοιχεία-skylights  
πηγή: http://www.greekarchitects.gr

Τέλος της ξενάγησης. Μου ήρθαν στο νου τα λόγια του ποιητή: «Βαθιά στο χώμα και βαθιά στο σώμα μου θα πάω να βρω ποιος είμαι» (Οδυσσέας Ελύτης, Μικρός Ναυτίλος). Και εκεί που απομακρυνόμουν, πλημμυρισμένη με ένα αίσθημα αγανάκτησης για το χάος & την εγκατάλειψη που επικρατούσε σε κάθε σπιθαμή της εξωτερικής τοιχοποιίας του κτιρίου – πόσο βαθιά πια να κρυφτείς για να γλυτώσεις; – μέσα ακριβώς απ’ αυτό το απειλητικό χάος, που με θύμωνε, ξεπρόβαλε γραμμένη σε τζάμι η μαγική φράση – παρηγορία: «μα εκείνη τη νύχτα πίστεψα στα μάτια σου», αθώα λευκή και ομορφογραμμένη, σε ένα τζάμι με θέα στα ζεστά σωθικά του κτιρίου. 

Χριστινα Βουμβουράκη

φωτογραφία: Χριστίνα Βουμβουράκη

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ:

(πηγή: ΔΟΜΕΣ INDEX )

Χρόνος μελέτης:
1991-1995

Χρόνος αποπεράτωσης:
1999

Συνολική επιφάνεια:
4500m² 

Κόστος:
1.760.820€

Ιδιοκτήτης:
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Αρχιτέκτονες:
Αναστάσιος Κωτσιόπουλος,
Μόρφω Παπανικολάου,
Ρένα Σακελλαρίδου