Στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, ξενάγηση από την Μαρία Τσαντσάνογλου

Ήταν ένα ωραίο σαββατιάτικο πρωινό (7 Φεβρουαρίου 2015) με ήλιο. ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΙ, ο τίτλος τής έκθεσης στο ΚΡΑΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ, στη Μονή Λαζαριστών, που είδαμε  με την παρέα της Λέσχης Ανάγνωσης της ΕΡΤ3.

Το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης
στεγάζεται στη βορειοανατολική πτέρυγα
του συγκροτήματος της Μονής Λαζαριστών.

Στο βάθος η παρέα μας.

ΣΚΥΛΟΓΙΑΝΝΗΣ

ΚΑΤΣΑΓΓΕΛΟΣ

Με την Μαρία Τσαντσάνογλου, τη Διευθύντρια του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης τέχνης (www.greekstatemuseum.com) ξεναγηθήκαμε σε ένα μέρος της συλλογής Κωστάκη- Ρωσική Πρωτοπορία.

H Mαρία Τσαντσάνογλου επί τω έργω

Ο Γιώργος Κωστάκης, γεννημένος το 1913, ήταν υπάλληλος-σωφέρ στην Πρεσβεία της Μόσχας και ως σωφέρ Διπλωματών επισκεπτόταν μουσεία και εκθέσεις, με αποτέλεσμα να οξυνθεί το αισθητήριό του και με μοναδικό του όπλο τη διαίσθηση και το καλό του γούστο, να αποκτήσει πείρα και να αρχίσει να ενδιαφέρεται για την τέχνη μέχρι το σημείο να "μολυνθεί με το μικρόβιο" του συλλέκτη και να αρχίσει να αγοράζει έργα. Έτσι η συλλογή του -η μεγαλύτερη έργων ρώσικης πρωτοπορίας, ένα άτυπο μουσείο μοντέρνας τέχνης- συνέβαλε στο να διασωθεί η τέχνη των αρχών του εικοστού αιώνα, τέχνη πειραματικών συνθέσεων που έπεσε σε δυσμένεια αργότερα, όταν μάλιστα και με νόμο -το 1934- επιβλήθηκε ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός στη Σοβιετική ένωση και ακολούθησαν αργότερα και διωγμοί και καλλιτεχνών, μερικοί από τους οποίους ανήκαν στους καλλιτέχνες της ρώσικης πρωτοπορίας. Ο Κωστάκης αναζήτησε τους συγγενείς των καλλιτεχνών και αγόρασε όσα έργα μπόρεσε, μεγαλώνοντας τη συλλογή του. Το διαμέρισμά του -ένα συνηθισμένο τριάρι - ήταν ένα μουσείο με βιβλίο επισκεπτών, ανοιχτό στο κοινό, σε σημείο η οικογένειά του να μη μπορεί να έχει προσωπική ζωή.

Επί τω έργω... συνέχεια

Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο έχασε τη δουλειά του και βρήκε δουλειά στη Πρεσβεία του Καναδά. Το 1977 έφυγε από τη Σοβιετική ένωση, ήδη ένιωθε ανασφάλεια με το καθεστώς. Φεύγοντας έκανε συμφωνία με τη Κυβέρνηση. Πήρε μαζί του 1275 έργα και το αρχείο του. Αργότερα το 1981, στο Guggenheim της Νέας Υόρκης έγινε γνωστή η συλλογή του κι από τότε ταξιδεύει συνέχεια. Το 1990 πέθανε και το 1995 έγινε η πρώτη έκθεση στην Ελλάδα. Το 2000 αγοράζεται η συλλογή από το ελληνικό κράτος και δίνεται στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, όπου έχουμε 1275 έργα- 850 έχουν μείνει στη Ρωσία. Η Πόποβα δεν ήταν γνωστή ενώ ο Καντίνσκι και ο Σαγκάλ ήταν. Υπάρχουν έργα της Πόποβα του Ροτσένκο, του Μαλέβιτς. Η έκθεση – μη αντικειμενική τέχνη- έχει μεγάλη κινητικότητα, ταξιδεύει συνέχεια. Στα χρόνια της Πρωτοπορίας οι τέχνες συνεργάζονται-ζωγραφική, ποίηση, εικόνα και λογοτεχνία. Η δεκαετία του ’20 ήταν παράδεισος για τους καλλιτέχνες- δούλευαν στην παραγωγή και αξιοποιούσαν τη δουλειά τους. Σχετικά με τον Μαλέβιτς που ήταν Πολωνός, το μαύρο του τετράγωνο σε λευκό φόντο και τον σουπρεματισμό: Κυριαρχεί η φόρμα και το χρώμα, ίσως έχουμε εδώ (ένα εικονοστάσι) : έναν πίνακα που ζωγραφίστηκε σβήνοντας έναν άλλο που ήταν από κάτω, κι αυτό έχει κάποιο συμβολισμό φιλοσοφικό. Από αυτό που είναι ορατό μόνο το 50% αντιλαμβανόμαστε και το άλλο μένει αθέατο. Ο καλλιτέχνης μπορεί να βγάλει στην επιφάνεια το μή ορατό. Ο Μαλέβιτς έχει κάνει έρευνα για την τέταρτη διάσταση και έχει εμπνεύσει τους αστροφυσικούς. Υπήρχαν διάφορες σχολές. Ο κονστρουκτιβισμός της Πόποβα και άλλες.

Μέλη και φίλοι της Λέσχης Ανάγνωσης κατά την ξενάγηση

Οι φωτογραφίες και  το κείμενο είναι της Αρχοντούλας Διαβάτη