ΕΡΤ και ΕΡΤ3_"δεν άνθισαν ματαίως τόσα θαύματα": Όταν περνούν οι γερανοί

18/08/2014 , ώρα 21:00

«θερινή αίθουσα»,  Αγγελάκη 14
μπροστά στο κτίριο της ραδιοφωνίας της ΕΡΤ-3

Όταν περνούν οι γερανοί

του Μιχαήλ Καλατόζοφ

-----------------------------------------------------

ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΡΤ-3

 Η ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ  Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΣΤΟ

«ΟΤΑΝ ΠΕΡΝΟΥΝ ΟΙ ΓΕΡΑΝΟΙ»

Η Ταινιοθήκη των τριών ραδιοφώνων της ΕΡΤ-3 συνεχίζει το κορυφαίο αφιέρωμα του καλοκαιριού  με θέμα Όταν ξέσπασε η βία, όπου ανιχνεύονται διάφορες μορφές βίας.

Οι προβολές με την καλλιτεχνική επιμέλεια και τη συμπαράσταση του ΚΕΜΕΣ γίνονται κάθε Δευτέρα στις 21:00  στη θερινή «αίθουσα» της Αγγελάκη 14  πάντα με δωρεάν είσοδο.

Οι πολυπληθείς σινεφίλ που μένουν στο τέλος συμμετέχουν σε μακρά συζήτηση για το θέμα και της προβληματική της προβληθείσας ταινίας.

Τη Δευτέρα, λοιπόν, 18 Αυγούστου παρουσιάζει το βραβευμένο αριστούργημα του Μιχαήλ Καλατόζοφ Όταν περνούν οι γερανοί (ασπρόμαυρο, Σοβιετική Ένωση, 1957) σε σενάριο από θεατρικό έργο. Πρωταγωνιστούν Τατιάνα Σαμοΐλοβα, Αλεξέι Μπατάλοφ.

Η ταινία κέρδισε Χρυσό Φοίνικα στις Κάνες και τιμητική διάκριση για την Τατιάνα Σαμοΐλοβα.

Η βία στο συγκεκριμένο φιλμ αφορά σ’ αυτή του πολέμου, που διαλύει τις σχέσεις. Βρισκόμαστε στα 1941. Η πανέμορφη Βερόνικα κάνει όνειρα για τη ζωή μαζί με τον αγαπημένο της. Όταν ξεσπάει ο πόλεμος, εκείνος φεύγει για το μέτωπο. Κάποτε μαθαίνουν πως είναι αγνοούμενος. Ο εξάδελφός του, που έχει πάρει αναβολή από το στρατό, τη βιάζει. Εκείνη θα περιμένει πάντα τον αγαπημένο της.

Μια εκπληκτική, ποιητική, ρωσική ταινία, που είναι από τις πρώτες που αμφισβητούν το σοσιαλιστικό ρεαλισμό. Εκπληκτικές, εξπρεσιονιστικές λήψεις, σπουδαία φωτογραφία, κορυφαίοι ρόλοι με τη Σαμοΐλοβα να ξεχωρίζει. Σκληρή κριτική αλλά και αγάπη για την πατρίδα και φυσικά ύμνος στον πραγματικό έρωτα.

Θα προλογίσει ο Αλέξης Ν. Δερμεντζόγλου, ενώ στους θεατές θα διανεμηθεί έντυπη ανάλυση του Ρίτσαρντ Πένια.  Η κριτική του Ρίτσαρντ Πάνια είναι η ακόλουθη:

«Στα τελευταία χρόνια του Στάλιν και του σταλινισμού ο σοβιετικός κινηματογράφος είχε πραγματικά εξαφανιστεί. Η συνεχιζόμενη οικονομική εξαθλίωση που προκλήθηκε από τον πόλεμο καθώς και ο γενικός φόβος που κυριαρχούσε στην καθημερινή ζωή ανάγκασαν τα κάποτε σπουδαία σοβιετικά στούντιο να κλείνουν το ένα μετά το άλλο. Μετά το θάνατο του Στάλιν το 1953, άρχισε σιγά-σιγά να ξεπροβάλλει ένας αναγεννημένος σοβιετικός κινηματογράφος. Η ταινία που έγινε σύμβολο αυτής της αναγέννησης είναι το Όταν Περνούν οι Γερανοί του Μιχαήλ Καλατόζοφ . Φαινομενικά, είναι ένα πολεμικό  ρομάντζο (ντυμένο τον μανδύα της αντιπολεμικής ταινίας θα προσθέταμε εμείς) που κάνει λόγο για δύο εραστές, τον Μπόρις και τη Βερόνικα, οι οποίοι χωρίζουν λίγο μετά την έναρξη του πολέμου. Όμως, η ταινία αψήφησε όλα τα κλισέ του είδους (εξ ου καταρχάς και ο χαρακτηρισμός της ως αντιπολεμική). Αντί να εξυμνεί τις ένδοξες νίκες του Κόκκινου Στρατού, επικεντρώνεται σε κάποιες από τις σκοτεινότερες στιγμές του πολέμου, όταν η ικανότατη και τρομερή γερμανική μηχανή κατατρόπωνε εύκολα τον κακά οργανωμένο και φτωχά εξοπλισμένο (αν και ηρωικό) ρωσικό στρατό.

Στο μέτωπο κυριαρχούν η απόγνωση και η αίσθηση του επικείμενου θανάτου.  Ωστόσο, οι Σοβιετικοί θεατές αγάπησαν αυτήν τη μελέτη των πολεμικών εμπειριών τους. Πιθανότατα είχαν κουραστεί από την προπαγάνδα και γνώριζαν καλά ότι στην πραγματικότητα ο πόλεμος είχε αναδείξει λίγους ήρωες. Ο Μπατάλοφ και η Σαμοΐλοβα είναι υπέροχοι, σέξι και γλυκύτατοι ως νεαρό ζευγάρι. Όμως αληθινός σταρ της ταινίας είναι ο διευθυντής φωτογραφίας Σεργκέι Ουρουζένσκι. Με τα συγκλονιστικά πλάνα του με γερανό ή με κινητή κάμερα ο Ουρουζένσκι (ο οποίος είχε δουλέψει με τον Ντοβζένκο στο θαυμάσιο πολεμικό ντοκιμαντέρ Η Μάχη της Ουκρανίας) δίνει την αίσθηση ενός κόσμου που είχε χάσει τα στηρίγματά του ή οποιοδήποτε άλλο σταθερό σημείο αναφοράς, ηθικό, πολιτικό κτλ. Αργότερα ο Ουρουζένσκι δημιούργησε με τον Καλατόζοφ το Είμαι η Κούβα (1964). Όμως, αν εκείνη η ταινία φαίνεται σε κάποιους υπερβολικά μπαρόκ, το Όταν Περνούν οι Γερανοί δεν χρησιμοποιεί οπτικά εφέ για εντυπωσιασμό. Πρέπει να σημειώσουμε ότι ήταν η πρώτη σοβιετική ταινία του Ψυχρού Πολέμου, που προβλήθηκε ευρέως στις Ηνωμένες Πολιτείες».

Υ.Γ. Την άλλη Δευτέρα 25 Αυγούστου θα προβληθεί το βραβευμένο αριστούργημα του Γιέρζι Σκολιμόφσκι Η κραυγή που σκοτώνει.

Εξάλλου, 10 λόγοι για να μην χάσετε την ταινία είναι οι ακόλουθοι:

1. Για την εκπληκτική, τεφρόχρωμη φωτογραφία της
2. Για τη συγκλονιστική κίνηση της ποίησης (αυτό που λέει το αμερικανικό τραγούδι poetry in motion)
3. Για την υποκριτική μονομαχία Τατιάνας Σαμοΐλοβα και Αλεξέι Μπατάλαφ. Είναι συγκλονιστικοί και οι δυο τους.
4. Για τα λειτουργικά πλάγια καδραρίσματα
5. Για τη δυναμική αξιοποίηση του  εξπρεσιονισμού
6. Για την έξυπνη ανατροπή του σοσιαλιστικού ρεαλισμού
7. Για την αιώνια αναμονή. Αυτό που αγάπησες πάντα το περιμένεις, το προσδοκάς.
8. Για την καταγγελία των στρεβλώσεων του υπαρκτού σοσιαλισμού
9. Για τη δυναμική ενός θεατρικού έργου που γίνεται έξοχη ταινία  χάρις στα ντεκουπάζ και τη γεωγραφία των κάδρων.
10. Για τους γερανούς που λειτουργούν ως ένα πολύπλοκο σύμβολο ταυτόχρονα φυγής, αναμονής, προσδοκίας και έλευσης.