ΕΡΤ και ΕΡΤ3 - Δεν άνθησαν ματαίως τόσα θαύματα: Ο ΚΑΤΑΣΚΟΠΟΣ ΠΟΥ ΓΥΡΙΣΕ ΑΠΟ ΤΟ ΚΡΥΟ

3/11/2014 , ώρα 21:00

cine ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ,  Εθνικής Αμύνης 1

Ο ΚΑΤΑΣΚΟΠΟΣ ΠΟΥ ΓΥΡΙΣΕ ΑΠΟ ΤΟ ΚΡΥΟ

του Μέρτιν Ριτ

----------------------------------------------

ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΡΤ-3

ΜΕ ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΤΟΝ ΑΞΕΧΑΣΤΟ «ΚΑΤΑΣΚΟΠΟ ΠΟΥ ΓΥΡΙΣΕ ΑΠΟ ΤΟ ΚΡΥΟ»

 «ΨΥΧΡΟΣ» ΠΟΛΕΜΟΣ

ΓΙΑ ΖΕΣΤΕΣ ΝΥΧΤΕΣ ΤΟ ΝΟΕΜΒΡΙΟ ΚΑΙ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟ

Μετά την επανέναρξη της Ταινιοθήκης της ΕΡΤ-3 στον κινηματογράφο Αλέξανδρο (Εθνικής Αμύνης 1) και την τεράστια κοσμοσυρροή θεατών όλων των ηλικιών και τάξεων στις προβολές της, θα υπάρξει διακοπή μιας εβδομάδας λόγω του Φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους, που θα φιλοξενηθεί στην αίθουσα. Έτσι, η επόμενη ταινία της Ο κατάσκοπος που γύρισε από το κρύο (πρώτη του νέου αφιερώματός της Αυτός ήταν ο «ψυχρός» πόλεμος)  θα παρουσιαστεί τη μεθεπόμενη Δευτέρα 3 Νοεμβρίου.

  

Ζεστές νύχτες υπόσχονται οι υπεύθυνοι της Ταινιοθήκης της ΕΡΤ-3 με προβολές της στον Αλέξανδρο (ευγενική παροχή της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας- Κέντρο Πολιτισμού) με δωρεάν είσοδο και την καλλιτεχνική επίβλεψη του ΚΕΜΕΣ. Αρχίζουν τώρα ένα εκτεταμένο αφιέρωμα με 10 ταινίες για τις νύχτες Νοεμβρίου, Δεκεμβρίου με θέμα Αυτός ήταν ο «ψυχρός» πόλεμος. Έναρξη τη Δευτέρα 3 Νοεμβρίου στις 21:00 με το αριστούργημα του Μάρτιν Ρίτ «Ο κατάσκοπος που γύρισε από το κρύο» από το βιβλίο του Τζον Λε Καρέ.

Ευθύς μετά τον Β’  Παγκόσμιο Πόλεμο οι δύο υπερδυνάμεις ΗΠΑ και Σοβιετική Ένωση βρέθηκαν σε συνεχή αντιπαράθεση στην οποία παρέσυραν και τους δορυφόρους ή συμμάχους τους. Με αφορμή τον αποκλεισμό του Βερολίνου και τον ανεφοδιασμό του από αέρος ξέσπασε ο «ψυχρός» πόλεμος: Ενισχύθηκαν οι εξοπλισμοί, δημιουργήθηκαν οι ιδεολογικές στεγανοποιήσεις στα αντίπαλα στρατόπεδα και άρχισε έντονη παρασκηνιακή δράση. Κατασκοπευτικές ενέργειες και από τις δύο πλευρές, δραστηριοποίηση στις ΗΠΑ της επιτροπής Μακάρθι στο σινεμά αλλά και παραγωγή πολλών αντικομμουνιστικών ταινιών. Όσο για τη Σοβιετική Ένωση τα πράγματα δεν υπήρξαν καλύτερα. Απομόνωση, πολλαπλασιάστηκαν οι ανακρίσεις, η καθημερινή ζωή υπονομεύθηκε. Παράλληλα, πέπλα μυστηρίου αλλά και μυστικισμός κάλυψαν το δυτικό σινεμά. Ακόμα και ο Χίτσκοκ ενεπλάκη σ’ αυτή τη λογική της ψυχροπολεμικής ταινίας, γυρίζοντας  το Σχισμένο παραπέτασμα και το Τοπάζ.

Η Ταινιοθήκη της ΕΡΤ-3, πιστεύοντας πως η Ιστορία όχι μόνον ανακυκλώνεται αλλά και είναι χρήσιμη διαδικασία ως γνώση της, συνδυάζει τώρα τη μνήμη με την υψηλή ψυχαγωγία, την υπερβολή με την τέχνη. Στο μεγάλο αφιέρωμά της Αυτός ήταν ο «ψυχρός» πόλεμος θα παρουσιάσει αριστουργήματα του σινεμά και μαζί ταινίες πασίγνωστες, που αντανακλούν αυτό το κλίμα. Είναι φιλμ ψυχαγωγικά, με ένταση, κορυφαίους σταρ, μεγάλες σκηνοθετικές υπογραφές, άποψη, κριτική, ειλικρίνεια αλλά και αναπαραγωγή του κλίματος της εποχής. Κορυφαία κομψοτεχνήματα,  ασπρόμαυρα και έγχρωμα, για νύχτες γεμάτες ένταση και πικρή γνώση.

Και τώρα η λίστα με τα κορυφαία φιλμ του ψυχρού πολέμου:

Ασπρόμαυρα: SOS Πεντάγωνο καλεί Μόσχα του Στάνλεϊ Κιούμπρικ, Ο άνθρωπος του  Βερολίνου του σερ Κάρολ Ριντ, Οι άνθρωποι του τρόμου του Ντον Ζίγκελ, Ο πορτοφολάς του Σάμιουελ Φούλερ, Ο συναγερμός του θανάτου του Σίντνεϊ Λουμέτ και ως έκπληξη το σοβιετικό αριστούργημα του Μιχαήλ Ρομ «Εννιά μέρες ενός χρόνου» (1962).

Έγχρωμα: Απόρρητος φάκελος Κουίλερ του Μάικλ Άντερσον, Απόρρητος φάκελος Ίπκρες του Σίντνεϊ Φιούρι, Ο κατάσκοπος του Λονδίνου του Σίντνεϊ Λουμέτ, Το  γράμμα του Κρεμλίνου του Τζον Χιούστον, Η μεγάλη νύχτα των κατασκόπων του Μάικλ Μαν, Όχι δάφνες για τους δολοφόνους του Μαρκ Ρόμπσον.

Ιδού και κάποια ονόματα των κορυφαίων ηθοποιών που συμμετέχουν:

Πίτερ Σέλερς, Τζέιμς Μέισον, Κλέρ Μπλουμ, Ρίτσαρντ Γουίντμαρκ, Τζιν Πίτερς, Σέντα Μπέργκερ, Στίβεν Σιγκάλ, Μάικλ Κέιν, Σιμόν Σινιορέ, Πολ Νιούμαν, Έντουαρντ Τζ. Ρόμπινσον, Έλκε Σόμερ, Λόρενς Χάρβεϊ, Χένρι Φόντα, Στέρλινγκ Χέιντεν

Μια πανδαισία σκέψης, ψυχαγωγίας, στιλ, κοινωνιολογίας, ιστορικής μνήμης για τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριο που θα διαρκέσει αυτό το πρωτότυπο και σπουδαίο αφιέρωμα, που παρόμοιο δεν έχει εμφανισθεί ποτέ στην Ελλάδα.

Τώρα, σχετικά με τον Κατάσκοπο που γύρισε από το κρύο (The spy who came in from the cold, Ηνωμένο Βασίλειο, ασπρόμαυρο, 1965) του Μάρτιν Ριτ βασίζεται στο μυθιστόρημα του Τζον Λε Καρέ. Πρωταγωνιστούν Ρίτσαρντ Μπάρτον, Κλερ Μπλουμ, Όσκαρ Βέρνερ, Σαμ Γουάναμέικερ.

Μετά τις τζεϊμσμποντικές ταινίες αυτό είναι ένα αριστουργηματικό, σκοτεινό φιλμ γεμάτο βροχή και σκοτάδι και ιδίως αντιηρωισμό. Οι ήρωες είναι εμπλεγμένοι στις δικές τους ψευδαισθήσεις και προσωπικά στοιχήματα αλλά και εμμονές. Μια σειρά από απάτες σκιάζουν την αποστολή και εκπλήσσουν τους θεατές. Αργοί ρυθμοί, τελετουργία θανάτου, εκπληκτικοί ρόλοι, λειτουργική φωτογραφία από τον Όσβαλντ Μόρις (τον βράβευσαν και οι διευθυντές φωτογραφίας) καθορίζουν το στίγμα ενός διαχρονικού, κλασικού φιλμ.

Τη Δευτέρα, λοιπόν,  3 Νοεμβρίου στις 21:00 στον Αλέξανδρο (Εθνικής Αμύνης 1) με ελεύθερη πάντα είσοδο προβάλλει το αξέχαστο αριστούργημα του Μάρτιν Ριτ Ο κατάσκοπος που γύρισε από το κρύο (The spy who came in from the cold, Ηνωμένο Βασίλειο, ασπρόμαυρο, 1965) του Μάρτιν Ριτ, βασισμένο στο μυθιστόρημα του Τζον Λε Καρέ, με πρωταγωνιστή τον Ρίτσαρντ Μπάρτον. Δίπλα του οι  Κλερ Μπλουμ, Όσκαρ Βέρνερ, Σαμ Γουάναμέικερ.

Θα προλογίσει ο Αλέξης Ν. Δερμεντζόγλου, στους θεατές θα διανεμηθεί έντυπη ανάλυση του Λουκά Κατσίκα από το περιοδικό ΣΙΝΕΜΑ, ενώ με το τέλος της ταινίας θα ακολουθήσει μεγάλη συζήτηση με το κοινό.

Με εμβληματικό τίτλο η ταινία μπήκε σε πολλά βραβεία: Υποψήφια για Όσκαρ α΄ ανδρικού ρόλου (Ρίτσαρντ Μπάρτον) και καλλιτεχνικής διεύθυνσης, Χρυσή Σφαίρα β’ ανδρικού ρόλου στον Όσκαρ Βέρνερ. Τέσσερα κορυφαία BAFTA καλύτερης βρετανικής ταινίας, Βρετανού ηθοποιού (Ρίτσαρντ Μπάρτον), διεύθυνσης φωτογραφίας (Όσβαλντ Μόρις),  καλλιτεχνικής διεύθυνσης. Επίσης στα ιταλικά βραβεία David di Donatello βραβείο καλύτερου ξένου ηθοποιού στον Ρίτσαρντ Μπάρτον.

Τη δεκαετία του `60 στέλνεται στο Ανατολικό Βερολίνο του Τείχους  ένας πενηντάρης Βρετανός πράκτορας ως δήθεν αποστάτης. Οι ανατροπές στις εξελίξεις θα είναι συντριπτικές.

Η ταινία σχολιάζει την εκμετάλλευση της εξουσίας απέναντι στους «ανθρώπους» της, ενώ εκκρίνει μια βαθύτατη μελαγχολία. Η δράση εκτυλίσσεται με φόντο ένα παγερό και θανατερό σύμπαν, το οποίο κυβερνούν διεφθαρμένες δυνάμεις, ενώ διάχυτη είναι η άποψη ότι η ανθρώπινη ζωή δεν έχει την παραμικρή αξία.

Η κριτική του Λουκά Κατσίκα είναι η ακόλουθη:

«Γυρισμένο σε μια εποχή όπου η κινηματογραφική μυθολογία του Τζέιμς Μποντ ανέτειλε αποφασιστικά στις αίθουσες του πλανήτη και η αντίληψη περί κατασκοπίας αντιμετωπιζόταν από τη λαϊκή μάζα με την αφέλεια που την προσέγγιζαν οι σελίδες πολλών βιβλίων, το φιλμ τού αριστερών πεποιθήσεων (και διωγμένου επί μακαρθισμού) Μάρτιν Ριτ αποτελούσε την τρανταχτή αντίθεση. Δουλεύοντας σε πείσμα των παιχνιδιάρικων περιπετειών του Μποντ, ο σκηνοθέτης του «Ηud» εικονογραφούσε ένα βιβλίο του Τζον Λε Καρέ, παρουσιάζοντας ως δικό του πράκτορα έναν ξοφλημένο και πικρόχολο πενηντάρη που προσπαθεί να περισώσει ό,τι έχει απομείνει από τη ζωή του, αφού προηγουμένως φέρει εις πέρας μια τελευταία, ριψοκίνδυνη αποστολή στο Σιδηρούν Παραπέτασμα.

Προσγειωμένος στην καρδιά της ψυχροπολεμικής εποχής, ο «Κατάσκοπος» του Ριτ βαδίζει σε έναν ανελέητο κινηματογραφικό κόσμο, όπου ο ήλιος δεν ανατέλλει ποτέ και η βροχή πέφτει αλύπητα. Τα χρώματα έχουν χαθεί εντελώς από το κάδρο, αφήνοντας πίσω τους ένα κοφτερό ασπρόμαυρο που μοιάζει πότε να εγκλωβίζει τους χαρακτήρες στις σκιές του, πότε να τους τιμωρεί με το κλινικό φως στο οποίο τους εκθέτει.

Η δράση εκτυλίσσεται με φόντο ένα παγερό και θανατερό σύμπαν, το οποίο κυβερνούν διεφθαρμένες δυνάμεις -θεματικό μοτίβο που επρόκειτο να απασχολήσει συχνά τη μετέπειτα φιλμογραφία του σταθερά πολιτικοποιημένου Ριτ- και η σιγουριά ότι η ανθρώπινη ζωή δεν έχει την παραμικρή αξία.

Φιλμαρισμένη με πλήρη υπακοή στον ρεαλισμό, εντυπωσιακά φωτογραφημένη, ποτισμένη με το ίδιο αίσθημα ματαιότητας που σφραγίζει τη μοναχική πορεία του ήρωα, η υποδειγματική ταινία του Ριτ συλλαμβάνει ταυτόχρονα μια από τις σπουδαίες αντρικές ερμηνείες του `60. Μακριά από τη θεατρικότητα άλλων του εμφανίσεων, ο Ρίτσαρντ Μπάρτον παίρνει το μονοδιάστατο μοντέλο ενός πράκτορα και το μετατρέπει σε υπαρξιακό ήρωα».

10 ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΧΑΣΕΤΕ   

ΤΟΝ  «ΚΑΤΑΣΚΟΠΟ ΠΟΥ ΓΥΡΙΣΕ ΑΠΟ ΤΟ ΚΡΥΟ»

Πέραν της εγνωσμένης αξίας και του εμβληματικού τίτλου του, ιδού δέκα λόγοι για να μην χάσετε τον Κατάσκοπο που γύρισε από το κρύο:

1. Για την ανατροπή του ψυχροπολεμικού κλίματος χάρις στην επιτηδειότητα του Μάρτιν Ριτ που ήταν στη «μαύρη» λίστα.
2. Για τους εκπληκτικούς εφιαλτικούς φωτισμούς
3. Για την επέμβαση στο λογοτέχνημα του Τζον Λε Καρέ και την άψογη οπτικοποίησή του.
4. Γιατί όλο το φιλμ είναι ένα κομμάτι καφκικού παραλόγου, φόβου, και θανάτου.
5. Για την εκπληκτική διαδικασία με την οποία καταργείται ο χρόνος.
6. Γιατί η φωτογραφία του Όσβαλντ Μόρις ξεφεύγει από τα όρια της απεικόνισης και μετατρέπεται σε εργαλείο ακύρωσης.
7. Γιατί νύχτα, μέρα, φως, σκοτάδι, βροχή, κρύο, όλα ενοποιούνται πέρα από το χρόνο.
8. Γιατί αυτή η ακύρωση του χρόνου  μεταφέρει την ταινία στο χώρο του «φανταστικού».
9. Για το φοβερό και τρομερό ρόλο του Ρίτσαρντ Μπάρτον
10. Για την έκκριση μιας βαθύτατης, πικρόχολης μελαγχολίας σχετικά με την εκμετάλλευση της εξουσίας απέναντι στους «ανθρώπους» της.

Υ.Γ. Η επόμενη ταινία στο ίδιο αφιέρωμα θα είναι η μνημειώδης δημιουργία του Σίντνεϊ Λουμέτ Ο συναγερμός του θανάτου, που θα παρουσιαστεί τη Δευτέρα 10 Νοεμβρίου στις 21:00 στον Αλέξανδρο με ελεύθερη είσοδο.