Με μουντιαλική διάθεση: 4 ημιφιναλίστ - 4 συγγραφείς

 Τώρα που το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου 2014 βρίσκεται στην τελική ευθεία του, με τις  Βραζιλία  και  Ολλανδία να αναμετρούνται σήμερα στο μικρό τελικό της διοργάνωσης, και την Γερμανία και την Αργεντινή αύριο στο μεγάλο τελικό του Μαρακανά, που θα κρίνει την  παγκόσμια πρωταθλήτρια, επιχειρούμε να δούμε και μιαν άλλη πλευρά των χωρών αυτών, η οποία, ενδεχομένως, να μην έχει, εκ πρώτης όψεως, καμιά σχέση με τα όσα διαδραματίστηκαν και θα διαδραματιστούν στα γήπεδα ποδοσφαίρου της Βραζιλίας. Όλες οι χώρες, και οι τριάντα δύο, οι οποίες έλαβαν μέρος στο Μουντιάλ, έχουν, εκτός από ταλαντούχους ποδοσφαιριστές που "γράφουν" ιστορία στα γήπεδα, και εξαιρετικούς συγγραφείς που "παίζουν μπάλα" στα πεδία της παγκόσμιας πεζογραφίας και ποίησης. 

ΑΦΚ (4) Αυστραλία Ιράν Ιαπωνία Νότια Κορέα ΚΑΦ (5) Αλγερία Καμερούν Γκάνα Ακτή Ελεφαντοστού Νιγηρία

ΚΟΝΚΑΚΑΦ (4) Κόστα Ρίκα Ονδούρα Μεξικό ΗΠΑ ΚΟΝΜΕΜΠΟΛ (5) Αργεντινή Βραζιλία Χιλή Κολομβία Ισημερινός Ουρουγουάη

ΟΥΕΦΑ (13) Βέλγιο Βοσνία και Ερζεγοβίνη Κροατία Αγγλία Γαλλία Γερμανία Ελλάδα Ιταλία Ολλανδία Πορτογαλία Ρωσία Ισπανία Ελβετία

[Στις παρενθέσεις δηλώνεται ο αριθμός των ομάδων, από κάθε ποδοσφαιρική ομοσπονδία, που έλαβαν μέρος στο Μουντιάλ.]

                                             

       πηγή: wikipedia

Για κάθε μια από τις 4  χώρες - ημιφιναλίστ του Παγκοσμίου Κυπέλου Ποδοσφαίρου 2014- παρουσιάζουμε έναν σημαντικό λογοτέχνη της, ψηλαφώντας, παράλληλα, το πώς φαίνεται να σχετίζεται με το ποδόσφαιρο.

Βραζιλία:

πηγή: www.jorgeamado.org

Ξεκινώντας απο την Βραζιλία, η οποία είναι και η διοργανώτρια χώρα του φετινού Μουντιάλ, θα συνατηθούμε με τον Jorge Amado (1912-2001),  έναν από τους σημαντικότερους Βραζιλιάνους συγγραφείς του 20^ουαιώνα, μέλους της Ακαδημίας της Βραζιλίας, πολλές φορές υποψήφιο για βραβείο Nobel, με έργο που έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από σαράντα γλώσσες.

Ο ίδιος  περιγράφει τον εαυτό του τα εξής: «Είμαι ο κατεξοχήν αντι-επιστήμονας. Ένας αντι-πνευματικός άνθρωπος, ένας ασήμαντος συγγραφέας φτηνών ρομάντζων, παρείσακτος στην πολιτεία των γραμμάτων, άγνωστος στα σαλόνια της διανόησης». Κεντρικό θέμα των έργων του είναι η ζωή στις φυτείες και η οικονομική εκμετάλλευση των ανθρώπων των λαϊκών στρωμάτων της πατρίδας του από τους μεγαλογαιοκτήμονες. Σημαντικότερα έργα του: Γκαμπριέλα Κανέλα και Γαρύφαλο, Τιετά η Γιδοβοσκός, Ντόνα Φλώρα, Ανταρσία, Τερέζα Μπατίστα, και η τριλογία Σκληροί Καιροί, Νύχτα Αγωνίας, Φως στο Σκοτάδι, για την οποία τιμήθηκε το 1951 με το Βραβείο Λένιν.

( Πηγές:  www.livanis.gr  και  www.exandasbooks.gr )

 

Προς έκπληξη μας ανακαλύψαμε ότι ο σημαντικός αυτός συγγραφέας είναι λάτρης του ποδοσφαίρου και φανατικός οπαδός των ομάδων  Ypiranga της Bahia και  Bangu του  Rio de Janeiro, δυό ομάδων των λαϊκών και εργατικών στρωμάτων της Βραζιλίας. Έχει γράψει, μάλιστα, το ακυκλοφόρητο στην Ελλάδα παιδικό διήγημα Η μπάλα και ο γκολκίπερ (1984), όπου αφηγείται την ιστορία της Fura-Redes, μιας μπάλας ποδοσφαίρου, η όποια στο απόγειο της καριέρας της (φήμες την θελαν να γίνει η μπάλα του επόμενου Παγκόσμιου Κυπέλλου) ερωτεύεται τον  Bilô-Bilô, έναν τερματοφύλακα-καταστροφή, γνωστό και ως Τρυπιοχέρη. Από τότε η μπάλα αδυνατεί να σκοράρει, αλλά επιλέγει να πέφτει πάντα στα χεριά του αγαπημένου της Bilô-Bilô, που γίνεται από χειρότερος, ο καλύτερος τερματοφύλακας όλων των εποχών! Τι θα κάνει όμως η Fura-Redes  την μέρα που ο ίδιος βασιλιάς του ποδοσφαίρου πρόκειται να σκοράρει ,  γιορτάζοντας το χιλιοστό του γκολ, ενάντια στον Bilô-Bilô; Με ρομαντισμό, χιούμορ και λατρεία για το ποδόσφαιρο μιλάει στα παιδιά για την  διαφορετικότητα  και την αγάπη.
Ο γιος του συγγραφέα  João Jorge, θυμάται ότι όποτε ο πατέρας του μιλούσε για το ποδόσφαιρο χρησιμοποίησε μιαν «άλλη γλώσσα» γεμάτη αγγλικές λέξεις, όπως goalie αντί για goleiro (τερματοφύλακας/γκολκίπερ) ή corner αντί για escanteio (γωνιακό λάκτισμα /κόρνερ).  Στην πορτογαλική έκδοση το βιβλίο συνοδευόταν από ειδικό γλωσσάρι, μια που οι λουζιτανικοί όροι διέφεραν από αυτούς που χρησιμοποίησαν στη Βραζιλία.

(πηγή:www.jorgeamado.com.br/) 

Η έκδοση  A bola e o goleiro  του 2008 φέρει την εικονογράφηση
του βραβευμένου γραφίστα  Kiko Farkas,επίσης λάτρη του ποδόσφαιρου

πηγη εικονών: www.flickr.com/photos/casadejorgeamado

Ολλανδία:

πηγή: www.tzum.info

Στην συνέχεια περνάμε στην Ολλανδία, τη δεύτερη ομάδα του μικρού τελικού, και τον Harry Mulisch(1927-2010), έναν από τους πιο επιτυχημένους, πολυδιαβασμένους και πολυ-μεταφρασμένους συγγραφείς της γενιάς του, τιμημένου με τα σημαντικότερα λογοτεχνικά βραβεία της χώρας του (P.C. Hooft Prize & Dutch Literature Prize), αλλά και με διεθνείς διακρίσεις (Chevalier de l’ Ordre des Arts et des Lettres). Είχε στο ενεργητικό του έναν εντυπωσιακό όγκο από μυθιστορήματα, διηγήματα, δοκίμια, ποιήματα, θεατρικά και φιλοσοφικά έργα αλλά έγινε ιδιαίτερα γνωστός μέσα από τα βιβλία του Η απόπειρα (1982) και  Η ανακάλυψη του ουρανού (1992), το οποίο το 2007 ψηφίστηκε ως το Καλύτερο Ολλανδικό Βιβλίο όλων των εποχών.

(πηγή:www.kastaniotis.com)

Σε ότι αφορά την σχέση του με το ποδόσφαιρο, ο Mulisch θα μέναμε στον ισχυρισμό του πως δεν ξέρει καν τους κανόνες του παιχνιδιού, αν δεν υπήρχε φωτογραφικό υλικό που τον απεικονίζε να παίζει ποδόσφαιρο, και ο ηχηρός τίτλος "Δύο γκολ από τον Harry Mulisch" σε δημοσίευμα του 2000 της www.standaard.be, που αναφέρεται σε έκθεση του Μουσείου Λογοτεχνίας της Χάγης (www.dbnl.org), μια που στις 2 Δεκεμβρίου του 1951 έβαλε, όχι ένα, αλλά δύο γκολ υπέρ της ομάδας του λογοτεχνικού περιοδικού Podium κατά τη διάρκεια του σε λογοτεχνικούς κύκλους - διάσημου  Podiumweekend στο Kasteel Oud-Poelgeest.

Bert Schierbeek, Remco Campert και Harry Mulisch
ανταγωνίζονται για την μπάλα.Εικόνα: Frans Zuydwijk/Collectie Letterkundig Museum

Ο Harry Mulisch παρακολουθεί με αγωνία το JB Charles
Ο Bert Schierbeek αναμένει επάνω τη μπάλα και τραβά ένα σπριντ προς τα εμπρός.
Κεντρικά ο Paul Rodenko.
Εικόνα: Frans Zuydwijk/Collectie Letterkundig Museum

Μετά το παιχνίδι, η ομάδα φωτογραφήθηκε.
Όρθιοι από αριστερά προς τα δεξιά:
.B. Charles ((ψευδώνυμο του W.H. Nagel), Hans van Straten, Harry Mulisch,
Paul Rodenko (εν μέρει ορατός), Ad den Besten, Maurits Mok, Henk van der Horst,
D. Opsomer (ψευδώνυμο του Dick Vriesman), Leo Klatser, Oey Tjeng Sit, W.F. Hermans,
Wim Schouten, Bert Schierbeek, en L.F. Abell. Hurkend: Henk van Tienhoven,
Geert Lubberhuizen, Herman van Praag, Gerrit Borgers,
Meine S. Koops en Bergman (ψευδώνυμο τουAart Kok).
Εικόνα: Frans Zuydwijk/Collectie Letterkundig Museum

Αργεντινή:

Jorge Luis Borges, πηγή: lockerdome.com

Επόμενη στάση η Αργεντινή, όπου θα συναντηθούμε με τον  Jorge Luis Borges (1899-1986), ο οποίος θεωρείται  εμβληματική μορφή της λογοτεχνίας του 20ού αιώνα. Η επίδρασή του στην τέχνη της αφήγησης και στη σκέψη για τη λογοτεχνία είναι ανυπολόγιστη. Όλο το μεταπολεμικό μυθιστόρημα, από τον Γκαρσία Μάρκες ως τον Φουέντες, και από τον Άπνταικ λως τον Μπαρθ, φέρει το αποτύπωμά του - κι όμως, η ειρωνεία στο έργο του ιδιόμορφου Αργεντινού πειραματιστή είναι ότι αυτό δεν περιλαμβάνει μυθιστορήματα. Ήταν γνωστός κυρίως για τα φανταστικά διηγήματά του. Ήταν επίσης ποιητής, κριτικός και άνθρωπος των γραμμάτων. Γνωστά στην Ελλάδα βιβλία του: "Η Ιστορία της Ατιμίας", "Μυθοπλασίες", "Το βιβλίο των Φανταστικών Όντων".

Η διεθνής φήμη του Μπόρχες ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Το 1961 μοιράστηκε με τον Σάμιουελ Μπέκετ το Βραβείο Φορμεντόρ. Το γεγονός ο Μπέκετ ήταν ήδη πολύ γνωστός στον αγγλόφωνο κόσμο, ενώ μέχρι τότε ο Μπόρχες παρέμενε άγνωστος και αμετάφραστος, κίνησε την περιέργεια πολλών για να μάθουν ποιος είναι. Το 1967 ο Μπόρχες ξεκίνησε μια πενταετή συνεργασία με τον Αμερικανό μεταφραστή Νόρμαν Τόμας ντι Τζοβάνι, χάρη στον οποίο έγινε πιο γνωστός στον αγγλόφωνο κόσμο. Αν και πολύ γνωστός συγγραφέας, τουλάχιστον από τα τέλη της δεκαετίας του 1960, στον Μπόρχες δεν δόθηκε ποτέ το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Εικάζεται ότι το βραβείο δεν απονεμήθηκε ποτέ στον Μπόρχες λόγω της σιωπηλής στήριξής του ή έστω απροθυμίας του να καταδικάσει τις στρατιωτικές δικτατορίες σε Αργεντινή, Χιλή, Ουρουγουάη και αλλού. 

(πηγή:www.pame.gr)

Ο Borges εκ πεποιθήσεως αντιπαθούσε το ποδόσφαιρο και, μάλιστα, στο Μουντιάλ του 1978, που φιλοξένησε η χώρα του, προγραμμάτισε σκόπιμα μία διάλεξή του την ώρα που ξεκινούσε ο πρώτος αγώνας της Αργεντινής στη διοργάνωση. Δηλώνοντας ότι  «Το ποδόσφαιρο είναι ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα της Αγγλίας», ότι "είναι αισθητικά άσχημο” και το πως «Το ποδόσφαιρο είναι δημοφιλές επειδή η ανθρώπινη βλακεία είναι δημοφιλής» ξεκαθάρισε ότι απεχθάνονταν την κουλτούρα του φιλάθλου, που τη συνέδεε με εκείνο το είδος της τυφλής λαϊκής υποστήριξης, που προώθησε τους ηγέτες των πιο τρομακτικών πολιτικών καθεστώτων  (Φασισμός , Περονισμός , Αντισημιτισμός) του 20ου  αιώνα. "Υπάρχει η ιδέα της υπεροχής, της εξουσίας [στο ποδόσφαιρο] που φαίνεται αποκρουστική», έγραψε ο ίδιος. 

Το διήγημά του  "Esse Est Percipi" (Ύπαρξη Σημαίνει Αντίληψη), είναι χρήσιμο για να καταλάβουμε το μίσος του για το ποδόσφαιρο. Περίπου στα μισά της ιστορίας, αποκαλύπτεται ότι το ποδόσφαιρο στην Αργεντινή έχει σταματήσει να είναι άθλημα, αλλά έχει μπει στο χώρο του θεάματος. Σε αυτό το φανταστικό σύμπαν, η προσομοίωση είναι το παν: η παρουσίαση του αθλήματος έχει αντικαταστήσει το πραγματικό άθλημα. Σύμφωνα με τον Borges, οι άνθρωποι αισθάνονται την ανάγκη να ανήκουν σε μια μεγάλη παγκόσμια κοινότητα, σε κάτι μεγαλύτερο από τους εαυτούς μας. Η θρησκεία το κάνει αυτό για μερικούς ανθρώπους, το ποδόσφαιρο για τους άλλους.

(πηγή:www.newrepublic.com)

Γερμανία:

πηγή: www.spiegel.de/

Κλείνοντας, θα ταξιδέψουμε στη Γερμανία,  το φαβορί του αυριανού τελικού, και θα γνωριστούμε με τον  Günter Grass (1927- ), έναν από τους σημαντικότερους μεταπολεμικούς Γερμανούς συγγραφείς. Απέκτησε παγκόσμια φήμη με την Τριλογία του Ντάντσιχ: Το τενεκεδένιο ταμπούρλο (1959), το οποίο και μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Φόλκερ Σλέντορφ είκοσι χρόνια αργότερα, Γάτα και ποντίκι (1961), Σκυλίσια χρόνια (1963). Ακολούθησαν μεταξύ άλλων Ο Μπουτ, το ψάρι (1979), Δυσοίωνα κοάσματα (1992), Ένα ευρύ πεδίο (1995), Ο αιώνας μου (1999), Σαν τον κάβουρα (2002) και φυσικά η αυτοβιογραφία του Ξεφλουδίζοντας το κρεμμύδι (2006). Σε όλη την πορεία του παρέμεινε –και παραμένει– έντονα πολιτικοποιημένος, υποστηρίζοντας το κόμμα των Σοσιαλδημοκρατών τη δεκαετία του 1960 (υπήρξε σύμβουλος του Βίλι Μπραντ). Έχει γράψει πύρινα άρθρα στον Τύπο εναντίον της χούντας στην Ελλάδα, των νατοϊκών βομβαρδισμών στη Σερβία, της αμερικανικής εισβολής στο Ιράκ, της επιθετικής πολιτικής της κυβέρνησης Νετανιάχου στο Ισραήλ. Έχει τιμηθεί μεταξύ άλλων με το σημαντικότερο γερμανικό βραβείο Γκέοργκ Μπύχνερ (1965) και το Βραβείο του Πρίγκιπα των Αστουριών (1999), που δίνει ο βασιλιάς της Ισπανίας. Το 1999 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του.

(πηγή:www.kastaniotis.com) 

Ο Grass έχει ταχθεί κατά της εμπορευματοποίησης του ποδοσφαίρου, που γεννά αδικίες και αθέμιτο ανταγωνισμό, που εκμηδενίζει το ενδιαφέρον του πρωταθλήματος και στην Γερμανία, όπως δήλωσε, το 2006, ο ίδιος στην τοπική εφημερίδα Lübecker Nachrichten.  Επιτιθέμενος στη FIFA, την ανωτάτη ποδοσφαιρική αρχή, υποστηρίζει πως με την δραστηριότητα της "έχει διασφαλίσει ότι το ποδόσφαιρο δεν είναι πλέον ένα άθλημα για τους ανθρώπους, αλλά είναι κυρίως μια μεγάλη επιχείρηση", αποκαλύπτοντας παράλληλα το ότι ο ίδιος είναι οπαδός του ποδοσφαίρου και, μάλιστα, πως ήταν  για κάποιο διάστημα ερασιτέχνης ποδοσφαιριστής, έπειτα από την παρότρυνση του εξάχρονου γιου του, παίζοντας στην αριστερή πτέρυγα της τοπική ομάδας.

(πηγή:www.theguardian.com)

για τις φανέλες πηγή: www.theguardian.com