252 σελ.
105ο βιβλίο
8/3/2017
Πρόταση Κατερίνας Τσίχλα
Ταυτότητα και εξώφυλλο βιβλίου από τη βάση της βιβλιονέτ
Βιολέττα Παπαδοπούλου
Οι Απόψεις ενός Κλόουν γράφτηκαν το 1963 και αποτελούν
ένα από τα καλύτερα έργα του γερμανού συγγραφέα Χάινριχ Μπελ (1917-1985).
Στο βιβλίο γίνεται αναφορά στον τρόπο που έδρασαν οι
Ναζί στη Γερμανία και καυτηριάζονται τα φαινόμενα, που ήθελαν το γερμανικό λαό
να είναι αμέτοχος ή ανήξερος σε ό,τι συνέβαινε και σε άλλη τη βία που
κουβαλούσε ο φασισμός.
Με τη ματιά ενός καλλιτέχνη-κλόουν, του Χανς Σνηρ (ο
συγγραφέας τον παρομοιάζει με τον Σαρλό), γόνου μιας πολύ πλούσιας οικογένειας,
που την εγκατέλειψε, προβάλλεται σε γκρο πλαν, η αηδία του για την
υποκρισία της κάθε μορφής εξουσίας, είτε αυτή αφορά στην οικογένεια είτε στην
καθολική εκκλησία είτε στην κοινωνία γενικότερα.
Ξεδιπλώνεται και διαφαίνεται όλη η αναλγησία των
μεγαλοαστών απέναντι στα προβλήματα ή τις ιδιαιτερότητες των συνανθρώπων τους,
η τσιγγουνιά σε αισθήματα και πράξεις αλληλεγγύης των ‘βολεμένων’ προς όποιον
χρήζει βοηθείας.
Ο Χανς, εγκαταλειμμένος από την αγαπημένη του Μαρί, η
οποία, στην πορεία της αφήγησης, απορροφάται τελείως από τις καθολικές και
μικροαστικές καταβολές της, κατρακυλάει συνεχώς όλο και πιο χαμηλά,
προσπαθώντας να την ξανακερδίσει.
Ο συγγραφέας περιγράφει πολύ τρυφερά τις στιγμές που
έζησε ο Χανς με τη Μαρί και όλα όσα τους ένωσαν, την ανιδιοτέλεια του κλόουν,
σε αντιδιαστολή με την ιδιοτέλεια της οικογένειάς του ή των καθολικών φίλων του
και ιερέων.
Μου θύμισε πολύ τον Φύλακα στη Σίκαλη του Σάλιντζερ
(που είχε γραφεί το 1951), με τον Χόλντεν να ζει μια σχεδόν παράλληλη ζωή με
τον ήρωα του βιβλίου Χανς.
Απελπισία, μελαγχολία, ειρωνεία, αηδία, αγάπη, έρωτας,
για τη μοναδική του αγάπη Μαρί και για την τέχνη του, διατρέχουν τις σελίδες
του βιβλίου, που είναι ένα σαφές ‘κατηγορώ’ στην μεταπολεμική Γερμανία και τους
εκπροσώπους της.
Χαρακτηριστικός επιπλέον ήρωας- αντίστοιχος του
χαρακτήρα του συγγραφέα- ο Χάινριχ Μπέλιν, κληρικός καθολικός, που βοηθάει τον Χανς,
αλλά στο τέλος εγκαταλείπει τον κλήρο.
Κάποιες φράσεις του βιβλίου:
Ο πατέρας της Μαρί λέει κάπου ότι θα έφτιαχνε μια
οργάνωση που θα φρόντιζε τα παιδιά των πλουσίων.
Ο Χανς λέει ότι έβλεπε τους γονείς του απλώς σαν
ξενοδόχους και ότι η σνομπ μάνα του περιόριζε την ψεύτικη γλύκα της στα Ι και Ε
των λέξεων, λέγοντας σπάνια φράσεις που έχουν Α, Ο και ΟΥ.
Χριστιάνα Βέλλου
Μέσα από την ματιά ενός απελπισμένου καλλιτέχνη «κλόουν» ο συγγραφέας, μας αποκαλύπτει το πορτραίτο της γερμανικής κοινωνίας της εποχής του Χίτλερ και της μεταπολίτευσης, η οποία παλεύει να βρει την ταυτότητα της σαν χώρα, επηρεασμένη από τη θρησκεία, σχολιάζοντας την υποκρισία κυρίως της καθολικής εκκλησίας .
Ο ήρωας Χάνς Σνηρ, γόνος πλούσιας οικογένειας, στην Βόννη, οι οποίοι, εκτός όλων των άλλων, είναι και ρηχοί προτεστάντες, αποφασίζει να κάνει την επανάστασή του με το να γίνει καλλιτέχνης κλόουν και να περιοδεύει στη χώρα δίνοντας παραστάσεις. Με τα νούμερά του καυτηριάζει την υποκρισία των συμπατριωτών του, θίγοντας κυρίως την ασυνέπεια λόγων και πράξεων.
Ο μελαγχολικός μονόλογος ενός κλόουν που τον εγκατέλειψε η φίλη του, που αρχίζει να πίνει και να μεθά και καταλήγει ένας αποτυχημένος καλλιτέχνης.
Το υπαρξιακό ερώτημα του Σνηρ, ποιος είμαι, προκαλεί και προσκαλεί τη χώρα του να κάνει το ίδιο. Τι είναι πιο σημαντικό: η ευημερία και η τάξις ή ο άνθρωπος;
Βιβλίο που διαβάζεται σήμερα δύσκολα, κυρίως γιατί δεν σε συναρπάζει με το τι θα γίνει στην συνέχεια, αλλά παράλληλα κλασσικό έργο γραμμένο σε μια εποχή ψυχρή, μετά τον πόλεμο, άχαρη θα έλεγα, που κάποιος έπρεπε να μιλήσει και να θίξει σκηνές καθημερινότητας, συναισθήματα, τον έρωτα, την κουλτούρα της μεταπολεμικής Γερμανίας. Το βιβλίο μου άρεσε, η γραφή σε πρώτο πρόσωπο ήπια μεν αλλά με αιχμές και με κάποια δόση καυστικότατη.
Διάβασα κάπου ότι ο συγγραφέας ανήκει στην ομάδα Γερμανών συγγραφέων της «λογοτεχνίας των ερειπίων» κριτικάροντας την μεταπολεμική Γερμανία, μου άφησε όμως ερωτηματικά κατά ποσό μπορεί να υπάρχει εξιλέωση, έστω και σε ατομικό επίπεδο, της θηριωδίας του ναζισμού με τη γραφή ενός βιβλίου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου